раке́та, -ы, ДМ -ке́це, мн. -ы, -ке́т, ж.

1. Лятальны апарат з рэактыўным рухавіком.

Касмічная р.

2. Баявы снарад, які прыводзіцца ў дзеянне рэактыўнай сілай.

3. Напоўнены піратэхнічнай сумессю снарад, які пасля выстралу ярка свеціцца ў паветры і выкарыстоўваецца для феерверкаў і светлавых сігналаў.

Сігнальная р.

4. Быстраходнае рачное пасажырскае судна на падводных крылах.

Плысці на ракеце.

|| прым. раке́тны, -ая, -ае.

Дзень ракетных войск і артылерыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

швартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак., што (спец.).

Прымацоўваць марское судна швартовамі да прычальных прыстасаванняў.

|| звар. швартава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся.

|| зак. прышвартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны, адшвартава́ць, -ту́ю, -туе́ш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; звар. прышвартава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся і адшвартава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся.

|| наз. шварто́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. і швартава́нне, -я, н.

|| прым. шварто́ўны, -ая, -ае.

Швартоўнае прыстасаванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кра́нец, ‑нца, м.

1. Прыстасаванне з дрэва, гумы і інш., якое замацоўваецца на борце судна для засцярогі яго ад удараў пры падыходзе к прыстані або другому судну.

2. толькі мн. (кра́нцы, ‑аў). Месца паблізу палубнай гарматы (шафа, скрынка або асобная рама) для захоўвання снарадаў.

[Ад гал. krans.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ледарэ́з, ‑а, м.

1. Судна, прызначанае для плавання ў бітых ільдах; ледакол.

2. Прыстасаванне каля мастоў, плацін і пад., аб якое разбіваецца лёд у час крыгаходу. Удалечыні з-пад вады тырчалі вострыя пікі ледарэзаў, а між іх у вадзе ляжала ўзарваная маставая ферма. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ло́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

1. Невялікае судна для плавання па вадзе. Парусная лодка. Маторная лодка. □ Лабановіч шпарка накіраваўся ў сяло, каб узяць лодку і плысці да Янкі. Колас.

2. Назва некаторых відаў невялікіх ваенных суднаў. Кананерская лодка. Падводная лодка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гайда́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.

Разм. Няроўны, неспакойны ход судна, самалёта, машыны і пад. у час руху. Баранцава мора вельмі неспакойнае, асабліва цяпер, увосень. Як толькі наш параход увайшоў у яго воды, пачалася гайданка. Бяганская. Гайданка аўтобуса не перашкаджае жанчынам гаварыць і гаварыць. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэ́ндэр, ‑а, м.

1. Счэплены з паравозам спецыяльны вагон, дзе знаходзяцца запасы вугалю і вады. [Чмаруцька:] — У мае часы і вугалю было малавата, паравозы хадзілі на дрывах. Пакуль накладзеш тэндэр, дык рукі аж смыляць ад гэтых плах. Лынькоў.

2. Невялікае аднамачтавае паруснае судна з косымі парусамі.

[Англ. tender.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фрэга́т, ‑а, М ‑гаце, м.

1. Трохмачтавае паруснае ваеннае быстраходнае судна. У такія хвіліны ў канторы можна слухаць цэлыя лекцыі па гісторыі Жмені, пра мінулае Ліменскага лесу, з якога Пётр І будаваў першыя фрэгаты на Чорным моры. Карамазаў.

2. Вялікая трапічная марская птушка атрада весланогіх.

[Іт. Fregata.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наливно́й

1. наліўны́;

наливно́е су́дно спец. наліўно́е су́дна;

наливна́я ме́льница (вадзяны́) млын;

наливно́е колесо́ наліўно́е ко́ла;

2. (созревший, сочный, налитой) наліўны́, сакаўны́, сакаві́ты;

наливно́е я́блоко наліўны́ (сакаўны́, сакаві́ты) я́блык.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наліўны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які наліваецца куды‑н. Наліўны груз.

2. Які прыстасаваны для перавозкі вадкіх грузаў без тары. Наліўное судна. // Які служыць для налівання. Наліўная эстакада нафтапромыслу.

3. Спец. Які прыводзіцца ў рух вадою, што падае зверху. Наліўное вадзяное кола.

4. Поўны сокаў, спелы. Наліўныя яблыкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)