Verbum

панчо́хі, -чо́х, адз. панчо́ха, -і, ДМ -чо́се, ж.

Выраб машыннага або ручнога вязання, які надзяваецца на ногі і заходзіць за калені.

Капронавыя п.

Конь у панчохах (перан.: з белай, светлай поўсцю на ніжніх частках ног; спец.).

|| памянш. панчо́шкі, -шак, адз. панчо́шка, -і, ДМ -шцы, ж.

|| прым. панчо́шны, -ая, -ае.

вал¹, -а, мн. валы́, -о́ў, м.

1. Доўгі высокі земляны насып.

Крапасны в.

2. Высокая хваля.

Дзявяты в. (самая моцная і небяспечная хваля ў час марской буры, паводле старадаўніх уяўленняў — пагібельная для мараплаўцаў). Агнявы в. (перан.: пра вельмі моцны артылерыйскі абстрэл пазіцый, які паслядоўна перамяшчаецца).

|| прым. ва́льны, -ая, -ае (спец.).

вы́плысці¹, -ыву, -ывеш, -ыве; -ыві; зак.

1. Плывучы, выйсці куды-н.

В. ў адкрытае мора.

2. Плывучы, з’явіцца адкуль-н.

В. з-за павароту.

3. Падняцца з глыбіні, усплыць.

Выплыла бервяно.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Нечакана выявіцца, стаць відавочным.

Выплыла недастача.

|| незак. выплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

вы́раўняцца, -яюся, -яешся, -яецца; зак.

1. Тое, што і выраўнавацца.

2. Разагнуцца, выпрастацца.

Жанчына, убачыўшы нас, выраўнялася, прывіталася.

3. Размясціцца па прамой лініі, параўняцца.

Калона выраўнялася.

В. ў рабоце з кім-н. (перан.).

4. Стаць лепшым (у фізічных або духоўных адносінах).

Хлапец выраўняўся і пастрайнеў.

|| незак. выро́ўнівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

вяршо́к², -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.

1. Верхняя частка чаго-н.; верх, верхавіна.

На самым вяршку.

В. дрэва.

Вяршкі і карэньчыкі.

2. мн. Густы тлусты верхні слой на малацэ, якое адстоялася.

Збіраць вяршкі (таксама перан.: браць самае лепшае).

3. мн. Тое, што і верх (у 7 знач.).

|| прым. вяршко́вы, -ая, -ае.

гарну́цца, гарну́ся, го́рнешся, го́рнецца; гарні́ся; незак.

1. да каго-чаго. Пяшчотна туліцца, лашчыцца.

Г. да мацеры.

2. перан. Старацца быць бліжэй да каго-н., сімпатызуючы каму-н. або маючы на ўвазе якую-н. выгаду.

Г. да дзяўчыны.

Радня да радні горнецца.

3. Мець ахвоту да чаго-н.

Г. да працы.

гарт, -у, М -рце, м.

1. Цвёрдасць металу, якая надаецца гартаваннем.

Сталь высокага гарту.

2. перан. Фізічная або маральная вынослівасць, стойкасць.

Чалавек старога гарту.

3. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў (спец.).

|| прым. га́ртавы, -ая, -ае (да 3 знач.) і гарто́ўны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

адча́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.

1. што. Адвязаць (прычал; спец.).

А. канат.

2. Адплысці ад берага.

Ад берага адчаліў паром.

3. перан. Адправіцца, паехаць куды-н.

Заўтра ж адчалю ў Мінск.

|| незак. адча́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адча́льванне, -я, н. (да 2 знач.) і адча́л, -у, м. (да 2 знач.).

адыгра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. Выйграць пасля пройгрышу; адыграць (у 1 знач.).

Каманда хацела а.

2. перан. Умела выйсці з няёмкага становішча (разм.).

А. жартам.

3. Спагнаць злосць на кім-н.

Хацелі адыграцца на нас — але не ўдалося!

|| незак. ады́грывацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. ады́грыш, -у, м. (да 1 знач.).

арбі́та, -ы, ДМ -бі́це, мн. -ы, -бі́т, ж.

1. Шлях руху нябеснага цела, а таксама касмічнага апарата, карабля.

А.

Марса.

2. перан., чаго або якая. Сфера дзеяння, распаўсюджання чаго-н.

3. Вочная ўпадзіна, вачніца.

Аж вочы павылазілі з арбіт.

|| прым. арбіта́льны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.; спец.).