Verbum

дыплама́т, -а, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Службовая асоба, якая займаецца дыпламатычнай дзейнасцю, работай у галіне знешніх зносін.

2. перан. Пра чалавека, які дзейнічае тонка, умела.

3. Плоскі чамаданчык для папер, кніг, сшыткаў і пад. (разм.).

|| ж. дыплама́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.).

дыха́нне, -я, н.

1. Працэс паглынання кіслароду і выдзялення вуглякіслага газу жывымі арганізмамі.

Стомленасць праяўлялася ў паскораным дыханні.

2. перан. Подых, павеў чаго-н.

Д. вясны.

○

Штучнае дыханне — сістэма прыёмаў для аднаўлення натуральнага дыхання.

◊

Другое дыханне — аб новых сілах, бадзёрасці ў каго-н. пасля стомленасці, апатыі.

|| прым. ды́хальны, -ая, -ае.

дыяпазо́н, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Інтэрвал паміж самым нізкім і самым высокім гукамі пеўчага голасу, мелодыі або музычнага інструмента (спец.).

2. Вобласць, у межах якой ажыццяўляюцца якія-н. вымярэнні (спец.).

Д. радыёчастот.

3. перан. Аб’ём ведаў, інтарэсаў.

Дыяпазон вучонага.

|| прым. дыяпазо́нны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

жо́ўты, -ая, -ае.

1. Які мае колер аднаго з сямі асноўных колераў спектра — сярэдняга паміж аранжавым і зялёным; колеру яечнага жаўтка.

Жоўтая фарба.

2. перан. Згодніцкі, прадажны; нізкапробны.

Жоўтая прэса.

3. Як састаўная частка некаторых батанічных, медыцынскіх, мінералагічных назваў.

Жоўтая лілія.

○

Жоўтая ліхаманка — вострая заразная хвароба, якая распаўсюджана ў трапічных краінах.

прася́кнуць, -ну, -неш, -не; -нуў, -нула; -ні; -нуты; зак.

1. Пранікнуць куды-н. праз што-н.

Цемра імкнулася п. усюды.

2. перан., што (звычайна ў форме дзеепрым. зал. прош.). Напоўніць якім-н. пачуццём, ідэяй.

Верш прасякнуты пафасам гуманізму.

|| незак. прасяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прасякне́нне, -я, н. (да 2 знач.).

проціва́га, -і, ДМ -ва́зе, ж.

1. Груз для ўраўнаважвання сіл, якія дзейнічаюць у машынах, збудаваннях (спец.).

2. перан. Тое, што процідзейнічае, процістаіць чаму-н. іншаму.

Адна думка служыць процівагай іншай.

◊

У процівагу, прыназ. з Д — у адрозненне ад каго-, чаго-н., супраць каго-, чаго-н.

Выставіць прапанову ў процівагу апаненту.

прыткну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. да каго-чаго. Злёгку дакрануцца да каго-, чаго-н.

П. да пляча.

2. Прымасціцца, прысесці дзе-н. (разм.).

П. на краі канапы.

3. перан. Уладкавацца, трапіць на службу, на працу і пад. (разм.).

П. ў канцылярыю.

|| незак. прытыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

разго́н, -у, м.

1. гл. разагнаць.

2. Рух з паступова нарастаючай хуткасцю; разбег.

Набраць р.

3. Адлегласць ад аднаго пункта да другога.

Які р!

4. перан. Шырыня, размах у дзеяннях, дзейнасці.

Гаспадарка набірае р.

5. Строгая вымова; разнос (разм.).

Даць р. за парушэнне дысцыпліны.

|| прым. разго́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).

раме́снік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Чалавек, які займаецца, валодае прафесійным рамяством.

Дробны р.

2. перан. Той, хто працуе без творчай думкі, па шаблоне.

3. Вучань рамеснага вучылішча (разм.).

|| ж. раме́сніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. раме́сніцкі, -ая, -ае і раме́сны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Р. промысел.

Рамесная праца.

раскава́ць, -кую́, -куе́ш, -куе́; -куём. -куяце́, -кую́ць; -ку́й; -кава́ны; зак., каго-што.

1. Вызваліць ад падкоў.

Р. коней.

2. Вызваліць ад кайданоў.

Р. рукі.

3. перан. Зрабіць вольным, даць магчымасць поўнасцю праявіцца.

Р. ініцыятыву мас.

|| незак. раско́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. раско́ўванне, -я, н. і раско́ўка, -і, ДМ -ко́ўцы. ж.