варо́на, ‑ы, ж.
1. Птушка сямейства крумкачовых з чорна-шэрым або чорным апярэннем. Вароны на балоце — гаспадар на рабоце. Прыказка.
2. перан. Разм. Пра нерастаропнага, нехлямяжага чалавека.
•••
Белая варона — пра чалавека, які рэзка выдзяляецца чым‑н. сярод іншых.
Варон страляць (лавіць, лічыць) гл. страляць.
Варона загуменная — тое, што і варона (у 2 знач.).
Дурная варона (лаянк.) — пра чалавека, які нешта недагледзеў, не зразумеў, выявіў сваю нерастаропнасць.
(Як) мокрая варона — пра збянтэжанага, разгубленага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клешч, кляшча, м.
Невялікая членістаногая жывёліна класа павукападобных, якая паразітуе на целе чалавека, жывёлы, а таксама на раслінах.
•••
Кароставы клешч — клешч-паразіт, які выклікае і пераносіць каросту ў жывёл і чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пстрыку́н, ‑а, м.
Разм.
1. Пра легкадумнага маладога чалавека. [Максім:] А гэты пстрыкун (паказвае на Леаніда) — хутка выйдзе за доктара. Чорны.
2. Разм. іран. Пра чалавека, які злуецца, фыркае, выказвае сваю незадаволенасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вараві́ты ’паганы, звяглівы; кашлаты (пра сабаку)’ (Сержп., Грам.); ’тс’ (пра чалавека)’ (Янк.₁). Да варава́ць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Клышаве́нь ’абразлівая назва чалавека, у якога ногі крывыя ў каленях’ (КЭС, лаг.). Да клышавы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́сыць ’ненаеднасць, прагнасць’ (Сцяшк., Юрч.), ’прагны (пра чалавека)’ (Шат.). Да сы́ты, параўн. ненае́да, ненае́жа ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
га́ўкала, -ы, Д -у, Т -ам, М -е, м.; ДМ -е, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, га́ўкал (разм.).
1. Пра сабаку, які дакучае брэхам.
2. Пра сварлівага чалавека (пагард.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гуз, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
Жаўлак ад удару або нараст на целе чалавека, жывёлы; наогул пукатая няроўнасць.
Набіць г. на лбе.
На спіне ў каровы гузы.
|| прым. гузавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
людае́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Той, хто ўжывае ў ежу чалавечае мяса.
Тыгр-л.
2. перан. Пра жорсткага, крыважэрнага чалавека, чалавеканенавісніка.
Фашысцкія людаеды.
|| прым. людае́дскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праві́дла, -а, мн. -ы, -аў, н. (спец.).
1. Лінейка для праверкі правільнасці каменнай кладкі, тынкоўкі.
2. Прыстасаванне ў форме ступні чалавека, якая кладзецца ў боты, іншы абутак для захавання яго формы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)