сельсаве́тчык, ‑а, м.
Разм. Работнік сельскага Савета. З-за стала сельсаветчык гаворыць сходу: — Збіраецеся вы ўжо колькі раз. Трэба вырашыць, як зрабіць, ці ў калектыў пойдзеце, ці ўсе за хутары свае крычаць будзеце яшчэ. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упакава́цца, ‑куюся, ‑куешся, ‑куецца; зак.
1. Сабраць свой багаж, свае рэчы, звязаўшы іх у пакункі, цюкі, злажыўшы ў чамадан і пад. Упакавацца перад ад’ездам.
2. Умясціцца, улажыцца ў што‑н. Усе рэчы ўпакаваліся ў чамадан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замкну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Зачыніцца (пра замок) або зачыніцца на замок, ключ.
Замок замкнуўся.
З. ў пакоі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Злучыцца канцамі.
Ланцуг электраправодкі замкнуўся.
Круг замкнуўся (перан.: усё вытлумачылася, стала на свае месцы).
3. перан., у што, у чым і без дап. Адасобіцца, перастаўшы мець зносіны з іншымі.
З. ў сабе.
З. ў сваёй праблеме.
|| незак. замыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; наз. замыка́нне, -я, н.
Кароткае з. (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упя́цца, упну́ся, упне́шся, упне́цца; упнёмся, упняце́ся, упну́цца; упя́ўся, упя́лася; упні́ся; зак.
1. чым у што. Уперціся ў што-н. для апоры, адштурхоўвання, супраціўлення або моцна ўчапіцца за што-н.
У. ў дзверы і не пускаць каго-н. У. рукамі ў баранку аўтамашыны.
2. Напружыць свае сілы, напяцца.
Конь упяўся і крануў воз з месца.
3. перан. Уперціся, не захацець згадзіцца з чым-н. (разм.).
Упяўся і не пусціў мяне ў паездку.
|| незак. упіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мундзі́р, ‑а, м.
Ваеннае або цывільнае форменнае адзенне. Быў выхадны дзень, салдатам далі звальненне. Ішлі вясёлыя, у парадных мундзірах. Хомчанка. Памешчыкі лёгка мянялі свае фракі і сурдуты на чыноўніцкія мундзіры. «Полымя».
•••
Бульба ў мундзірах гл. бульба.
[Ням. Montur, ад фр. monture — забеспячэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падапрану́ць, ‑апрану, ‑апранеш, ‑апране; зак., каго-што.
Разм.
1. Апрануць што‑н. пад верхняе адзенне. Падапрануць пінжак пад паліто.
2. Апрануць каго‑н. лепш. [Колас:] — Падапранулі мяне чысцей, сабраў я свае кніжачкі, маці перахрысціла на дарогу. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аўгу́р, ‑а, м.
1. У Старажытным Рыме — жрэц, які тлумачыў уяўную волю багоў па шчабятанню і палёце птушак.
2. Іран. Пра таго, хто свае спецыяльныя веды ператварае ў тайну, хто робіць выгляд, што ведае асаблівыя тайны.
[Лац. augur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ікла́сты, ‑ая, ‑ае.
З вялікімі ікламі. Дзік напружыўся, разявіў ікласты рот і гатоў быў вось-вось рынуцца ўперад на яго, Вайцеха. Пташнікаў. Некаторыя з маржоў клалі свае ікластыя морды на суседзяў, каб зручней было адпачываць. Бяганская.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самадысцыплі́на, ‑ы, ж.
Уменне кіраваць сабой, падпарадкоўваць свае дзеянні пэўным патрабаванням, прынцыпам. [Рыгор Мурашка] быў для многіх нас прыкладам самадысцыпліны і настойлівасці ў авалоданні ведалі. Хведаровіч. Відаць, у гэтага чалавека [Платона Смірнова] жалезная самадысцыпліна, велізарная прага да жыцця! М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саю́зны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да саюза, саюзу (у 2, 3 і 4 знач.). Саюзная армія. Саюзны бюджэт. □ Камсамолец Віктар ведае добра свае саюзныя абавязкі. Зарэцкі. // Які ўваходзіць у саюз, знаходзіцца ў саюзе. Саюзныя рэспублікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)