фы́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. 3 шумам выпускаць паветра з ноздраў.
Конь фыркае.
2. 3 шумам, з перарывамі выпускаць газ, пару і пад.
Кран фыркае.
3. перан. Выказваць незадаволенасць чым-н. (разм.).
Усім незадаволены, на ўсіх фыркае.
|| аднакр. фы́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. фы́рканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хамелео́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Жывёліна атрада лускаватых, здольная мяняць афарбоўку покрыва ў залежнасці ад змен акаляючага асяроддзя.
2. перан. Чалавек, які часта мяняе свае думкі і погляды ў залежнасці ад абставін.
|| прым. хамелео́навы, -ая, -ае (да 1 знач.) і хамелео́нскі, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цьмець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак. (разм.).
1. Цьмяна гарэць.
Узямлянцы цьмела газоўка.
2. Станавіцца цьмяным, цямнейшым.
Пад раніцу зоркі цьмеюць.
3. перан. Станавіцца нязначным, менш выразным.
Перажытае ўсё больш цьмела, забывалася.
4. Вылучацца сваім цьмяным колерам; цямнецца.
За вёскай на ўзгорку слаба цьмеў лясок.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
частава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; незак., каго (што) чым.
1. Даваць каму-н. есці, піць, выказваючы ўвагу, гасціннасць.
Ч. пірагамі.
Ч. малаком.
2. перан. Рабіць каму-н. што-н. прыемнае або непрыемнае (разм.).
Ч. новым апавяданнем.
Ч. кіем.
|| зак. пачастава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.
|| наз. частава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
электрызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., каго-што.
1. Перадаць (перадаваць) якому-н. целу электрычны разрад.
2. перан. Узбудзіць, давесці (узбуджаць, даводзіць) да пэўнага стану.
Э. сенсацыйнымі навінамі.
|| зак. таксама наэлектрызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; звар. наэлектрызава́цца, -зу́юся, -зу́ешся, -зу́ецца; -зу́йся.
|| наз. электрыза́цыя, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эліксі́р, -у, м.
1. Выцяжка з раслін або моцны настой на спірце, кіслотах і пад., ужыв. ў медыцыне, касметыцы.
Рамонкавы э.
2. перан. Пра тое, што бадзёрыць, дае тонус жыццю.
Узбадзёрыцца эліксірам.
◊
Эліксір жыцця — чарадзейны напітак, які імкнуліся атрымаць алхімікі для таго, каб захаваць маладосць.
|| прым. эліксі́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ю́шка², -і, ДМ ю́шцы, ж.
1. Страва са свежай рыбы з прыправамі; рыбны адвар.
Акунёвая ю.
2. Поліўка (у 1 знач.).
Грыбная ю.
3. Жыжка ва ўсякай страве.
Сёрбай юшку, на дне гушча (з нар.).
4. перан. Кроў (разм.).
Сунуў кулаком у нос і спусціў яму юшку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
машта́бны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да маштабу (у 1 знач.). Маштабная лінейка.
2. перан. Вялікага размаху, ахопу, значэння. Маштабныя планы. Маштабнае мысленне. □ Вядома, і сатырычны вобраз павінен быць маштабным, а не легкаважным ці проста па-фельетоннаму дасціпным. Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́сніцтва, ‑а, н.
1. Гіст. У Маскоўскай Русі 15–17 стст. — парадак замяшчэння дзяржаўных пасад баярамі ў залежнасці ад знатнасці роду, а не ад асабістых заслуг.
2. перан. Абарона вузкамесніцкіх інтарэсаў. — Прабачце, але ў вашых развагах ёсць крыху месніцтва. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мешані́на, ‑ы, ж.
Разм.
1. Сумесь чаго‑н. разнароднага. Угару ўзлятала снежна-земляная мешаніна, поле пакрывалася чорнымі плямамі варонак. Дудо.
2. перан. Блытаніна, адсутнасць яснасці ў чым‑н. Выйшаў Лабановіч [ад Ліскоўскіх] з неакрэсленым адчуваннем, з непрыведзенаю ў парадак мешанінай у галаве. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)