уе́здзіць сов., разг.
1. (утрамбовать) уе́здить; уката́ть;
у. даро́гу — уе́здить (уката́ть) доро́гу;
2. (измучить ездой) уе́здить, зае́здить;
у. каня́ — уе́здить (зае́здить) ло́шадь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ко́ся ’ласкальная назва каня’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., ТС, Яруш., Бяльк.). Магчыма, пры дапамозе гіпакарыстычнай суфіксацыі на ‑asia ад konь: *koniasia > kosia. Гл. SP, 2, 33.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Намэ́дрыкі ’частка збруі — пляцёнка з раменю, накладваецца на спіну каня, падтрымлівае хамут’ (Сцяц.), памёт- рыпі ’тс’ (дзятл., Сл. ПЗБ), наминдрыкі ’набадры’ (карэл., Нар. словатв.). Гл. набедрыкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плёсна, плесня ’частка ступні нагі каня пальцаў; корткі, кортачкі, кукішкі’, ’паглыбленне на далоні’ (Дразд.; беласт., Стан.), плёсьня, плёсткня ’пшёнка’ (слонім., іван., ЛА, 3). Гл. плесна, плюсна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Распрэ́гчы ’вызваліць каня ад вупражы’ (ТСБМ), разпрагчы́ ’тс’ (Ласт.). Параўн. рус. распря́чь ’тс’, славен. razpreči ’тс’, балг. разпре́гна ’тс’ і інш. Прасл. *orz‑pręgti, гл. упрэгці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папру́га, ‑і, ДМ ‑рузе, ж.
1. Раменны пояс або наогул пояс. На ім кучомка, верх зялёны, Кажух кароценькі, чырвоны. А стан шырокая папруга Сціскае спрытна, лоўка, туга. Колас. Том Блейн паправіў папругу на камбінезоне і асцярожна адчыніў дзверы ў кабінет. Гамолка.
2. Частка збруі для ўмацавання сядла, падсядзёлка на спіне каня. Шэмет злез з сядла, аслабіў папругу і пусціў каня папасвіцца. Лобан. Ашмо[ткі] пены маталіся на конскіх храпах, на сядзельных папругах. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыцмо́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Цмокнуць губамі, языком, звычайна выказваючы якое‑н. пачуццё (здзіўленне, задавальненне, злосць і інш.). Апранаючыся, .. [Чыжык] агледзеў свае гамашы, здзіўлена прыцмокнуў языком. Лупсякоў. — Ты праўду кажаш. З Рыгора можа быць талковы брыгадзір, але... — тут Васіль прыцмокнуў языком. Арочка.
2. Цмокнуць, прымушаючы каня ісці. Старшыня ўзяўся за лейцы, зычна прыцмокнуў. Якімовіч. І я тут не адгаварыўся, усе разам кінулі мяне ў вазок на гарохавінне, і Алесь прыцмокнуў на каня. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балаўні́к, ‑а, м.
Разм. Дураслівец, свавольнік. [Нупрэй:] — Ніводзін з нашых малых не зробіць шкоды, дарма што некаторыя з іх балаўнікі. Кулакоўскі. А жарэбчык у вас важнецкі, — пахваліў .. [Андрэй] каня. — Малады, відаць, балаўнік. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпрэ́жка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыпрагаць — прыпрэгчы (у 1 знач.).
2. Р мн. ‑жак. Від запрэжкі каня — збоку ад аглабель для дапамогі каранніку. Запрагаць у прыпрэжку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старэ́ча, ‑ы, м.
Разм. зневаж. да стары (у 1 знач.). Старому хто скварку, хто [аладку] падсуне: Пацешся, старэча, з чужое гулянкі. Гаўрусёў. Прывязаўшы каня, скінуўшы яму сена, патупаў старэча па сходцах. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)