пат¹, -а, М па́це, мн. -ы, -аў, м.

Становішча ў шахматнай гульні, калі адзін з ігракоў не можа зрабіць ходу, не падставіўшы пад удар свайго караля; партыя лічыцца нічыёй.

|| прым. па́тавы, -ая, -ае.

Патавая сітуацыя (таксама перан.: бязвыхаднае становішча).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шарава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся; незак.

1. Церці сябе чым-н. (разм.).

Ш. вяхоткай.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Датыкаючыся, церці (у 1 знач.) адзін аб другога пры руху.

Галіны шаруюцца аб сцяну.

|| наз. шарава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

яе́чка, -а, мн. -і, -чак, н.

1. гл. яйцо.

2. Парная мужчынская палавая залоза, што выпрацоўвае мужчынскія палавыя клеткі, а таксама адзін з органаў унутранай сакрэцыі ў чалавека і млекакормячых.

◊

Як яечка (разм.) — пра што-н. добра зробленае, прыгожае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

матлашы́ць, -лашу́, -ло́шыш, -ло́шыць; -ло́шаны; незак. (разм.).

1. што. Ірваць на шматкі, кавалкі.

2. што. Прыводзіць у бязладны стан.

Вецер матлошыць голле.

3. Біць, дубасіць, нішчыць.

Матлошаць адзін аднаго.

|| зак. зматлашы́ць, -лашу́, -ло́шыш, -ло́шыць; -ло́шаны.

|| наз. матлашэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

супаста́віць, -ста́ўлю, -ста́віш, -ста́віць; -ста́ўлены; зак., каго-што.

Параўноўваючы, суаднесці адзін з адным для атрымання якога-н. вываду.

С. паказанні сведак.

|| незак. супастаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. супастаўле́нне, -я, н.

|| прым. супастаўля́льны, -ая, -ае.

С. метад даследавання.

С. аналіз.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вадзі́цца ’пры змаганні цягацца’ (лаг., КЭС). Зваротная форма ад вадзі́ць з семантычным зрухам ’знацца з кім-небудзь, быць звязаным з кім-небудзь’ > ’змагацца пры барацьбе, цягацца, ухапіўшыся адзін за аднаго’; параўн. польск. wodzić się ’б’ючыся, перацягваць адзін другога з месца на месца’.

Ва́дзіцца ’сварыцца’ (Гарэц.; лаг., КЭС; докш., Янк. Мат.). Гл. ва́дзіць 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Аднаво́р ’сяўба ў адну руку’ (Сцяшк. МГ), ’адзін раз узаранае поле’ (Шат.) < адна‑ор да араць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кідо́к ’хуткае, імклівае перамяшчэнне з аднаго месца ў другое без перапынкаў, за адзін прыём’ (ТСБМ). Гл. кі́даць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ро́змін, разьмі́н ’раз’езд на дарозе’ (Шат., Касп.), ’мінанне сустрэчных адзін каля аднаго’ (Стан.). Да разміну́цца, міна́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

за́хад, -у, М -дзе, м.

1. Адзін з чатырох бакоў свету і напрамак, процілеглы ўсходу; частка гарызонту, дзе заходзіць сонца.

2. Мясцовасць, размешчаная ў гэтым напрамку, а таксама («З» вялікае) краіны Заходняй Еўропы і Амерыкі.

Мастацтва Захаду.

|| прым. захо́дні, -яя, -яе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)