з’е́сціся, з’есца; з’ядуцца; пр. з’еўся, з’елася; зак.
Разм.
1. Аказацца з’едзеным, скарыстаным у ежу. За зіму ўсё з’есца.
2. Знасіцца, сцерціся ад доўгага карыстання (пра зубы). Зубы ў каня з’еліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагаспада́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
Разм. Кіруючы гаспадаркай, дасягнуць чаго‑н. [Цімох:] — Лубін будзем сеяць, сырадэлю. [Даніла:] — Сей. Пагляджу, як ты нагаспадарыш. Пальчэўскі. Без каня не нагаспадарыш і на добрай зямлі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахваста́ць, ‑хвашчу, ‑хвошчаш, ‑хвошча; зак., каго.
Сцябаючы, пабіць. Нахвастаць каня пугай. □ — Я.. [Міхасю] морду пайду нахвашчу, — гарачыўся Мікола. Брыль. / Аб дажджы, ветры і пад. [Сёмка:] — Здорава, усё-ткі, нахвастаў.. [дождж] цябе ўчора. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыблы́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Прывязаць абы-як, заблытваючы. Прыблытаць каня.
2. перан. Расказваючы, дадаць, упамянуць што‑н. недарэчы. // Умяшаць каго‑н. у якую‑н. справу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сквалы́га, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑лызе, Т ‑ай (‑аю), ж.
Абл. Скнара, жмінда. Адзін сквалыга, які вадзіў каня на начлег, паквапіўся на дабро дэсантнікаў. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тпру́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Спыняць каня ці якую‑н. іншую цяглавую жывёліну выкрыкам «тпру». Зірнуў дзед, напнуў лейцы, каб .. падацца з бочкай у кусты, пачаў ціх[е]нька тпрукаць. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Набе́дры, набедрыкі ’шлеі, частка збруі’ (докш., бабр., Янк. Мат., Янк. 1), ’шоры’ (карэл., Янк. Мат.), ’бакавыя раменьчыкі на мордзе каня’ (Маслен.), ’рамяні, каб хамут на вушы не падаў’ (ТС). Ад бядро (бо шляя апаясвае круп каня), значэнне ’шоры’, ’частка вузлы’ ў выніку падабенства па функцыі, параўн. Сцяцко, НЛС; параўн. таксама іншую назву гэтай дэталі — на‑рытнікі (гл.), корань якой Непакупны (Балто-северно-слав. яз. связи 48) звязвае з літ. rietas ’бядро’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бэнцаль ’байструк’ (Некр.). Бясспрэчна, з польск. bęcwal, bencwal ’дурань, пень, нехлямяжы’ (а гэта, магчыма, ад назвы каня Bucefal, гл. Варш. сл., 1, 141; Брукнер, 24).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мы́чка 1, мучка ’абчасаная на грэбені і скручаная скруткам жменька ільновалакна, падрыхтаваная да пражы’ (Юрч., Касп., Бяльк., Растарг., Мат. Гом., Мат. Маг., Рам. 3, Нар. Гом., Нар. словатв., ТС, Ян.), ’недапрадак’, ’абдзіркі’ (нараўл., петрык., ЛАПИ). Укр. мичка, рус. мычка, мычки, польск. варміньска-мазурск. myczki ’кудзеля’. Памыкаць? (гл.).
◎ Мы́чка 2 ’месца пад заднім пальцам на капыце каня’ (кобр., Нар. лекс.). Да -мыкаць, змыкацца (прасл. тъ£-): у гэтым месцы нага каня змыкаецца з капытом.
◎ Мы́чка 3, мучка ’пакручастая нярэзкая неядомая белая лугавая трава сівец, Nardus L.’ (Бяльк., Мат. Гом., Нар. Гом., ТС, Ян.), ’густая сухадольная дзярніна сіўцу’ (жытк., Яшк.). Да мьічка?. Названа паводле падабенства кусціка травы з валасістым покрывам пад заднім пальцам ля капыта каня.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́песціць сов.
1. (взрастить в холе) вы́пестовать, вы́холить; (растение — ещё) взлеле́ять;
в. каня́ — вы́холить ло́шадь;
2. перен. взлеле́ять;
в. ма́ру — взлеле́ять мечту́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)