Verbum

Зе́бра. З рус. зебра ’тс’ (з польск. было б зэ‑), дзе з англ. ці франц. zebra у XVIII ст. (фіксацыя 1792 г.). У англ., франц. з 1600 г., у партуг., ісп. ужо ў XVI ст. ці з лац. equiferus ’дзікі конь’, ці са слова аднаго з паўд.-афр. плямён. Фасмер, 2, 91; Шанскі, 2, З, 83; Блох-Вартбург, 673; Окс. сл., 3868 (11, 87); Махэк₂, 714. Перан. зебра ’паласа дарогі для пераходу пешых’, паводле афарбоўкі, у 60–70‑я гады XX ст.

Катастро́фа ’катастрофа’ (ТСБМ, БРС). Рус. катастро́фа, укр. катастро́фа. Запазычанне, магчыма праз пасрэдніцтва зах.-еўрап. моў з грэч. мовы. Параўн. рус. катастро́фа, якое, паводле Фасмера, 2, 209, узята непасрэдна з ням. мовы (Katastrophe < грэч. καταστροφή ’паварот, паваротны момант справы’). Але Шанскі (2, К, 93) лічыць рус. слова непасрэдным запазычаннем з франц. мовы ў першай палавіне XIX ст. (< франц. catastrophe < лац. catastropha < грэч.). Такія тлумачэнні, якія досыць істотна адрозніваюцца адно ад другога, сведчаць аб недастатковасці адных толькі этымалагічных меркаванняў і нераспрацаванасці гісторыі лексікі.

Авія́цыя (БРС). Запазычанне XX ст. праз рускую мову (Крукоўскі, Уплыў, 83), дзе з франц. aviation у пачатку XX ст. з структурным змяненнем па тыпу агітацыя і інш. Шанскі, 1, А, 29.

Балко́н. Рус. балко́н, укр. балко́н. Запазычанне з ням. Balkon або франц. balcon (а гэта з італ. balcone < лангаб., ст.-в.-ням. balko ’бэлька’). Фасмер, 1, 116; Шанскі, 1, Б, 24–25.

Вар’і́раваць (БРС). Рус. варьи́ровать. Бел. слова, відавочна, запазычана з рус. мовы. Рус. варьи́ровать паходзіць (з XIX ст.) з франц. varier ’тс’ (і аформлена суфіксам ‑и́ровать). Падрабязней гл. Шанскі, 1, В, 21.

Візаві́ ’адзін насупраць аднаго’; ’той, хто знаходзіцца насупраць’ (БРС). Запазычана з рус. визави ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 76) < франц. vis‑à‑vis ’тварам да твару’ (Фасмер, 1, 313; Шанскі, 1, В, 94).

Гаты́чны ’гатычны’ (БРС). Укр. готи́чний, рус. готи́ческий. Гэта назва стылю ў мастацтве з’яўляецца запазычаннем з франц. gothique ’тс’ (а гэта ад назвы германскага племя готаў). Гл. Шанскі, 1, Г, 150–151.

Група ’група’ (БРС). Рус. гру́ппа, укр. гру́па. Запазычанне з ням. мовы. Параўн. ням. Gruppe < франц. groupe (< іт.). Гл. Фасмер, 1, 464; Шанскі, 1, Г, 185 (апошні падрабязна характарызуе развіццё семантыкі слова).

Дэкара́цыя ’дэкарацыя’ (БРС). Рус. декора́ция, укр. декора́ція. З франц. décoration (Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 57–58). Сучаснае значэнне слова развілося прыкладна ў 40‑х гадах XIX ст. (Шанскі, там жа).

Крэп ’тканіна з шурпатай паверхняй, вытканай асобым чынам’, ’празрыстая гафрыраваная тканіна чорнага колеру’ (ТСБМ). Франц. crêpe (там жа, 2, 746). Запазычанне праз рус. креп з французскай мовы (Шанскі, 2, 8, 383).