артыкуля́цыя, ‑і, ж.
1. Работа органаў мовы, якая неабходна для вымаўлення пэўнага гука, а таксама становішча органаў мовы пры вымаўленні таго або іншага гука. Артыкуляцыя губ. Артыкуляцыя гука.
2. Спосаб выканання паслядоўнага рада гукаў пры спевах і ігры на музычных інструментах.
[Ад лац. articulatio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
курсавы́ 1, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да курсу 1 (у 1 знач.). Курсавы вугал.
курсавы́ 2, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да курса 2 (у 1, 3, 4, 5 і 6 знач.). Курсавы экзамен. Курсавая работа. Курсавая розніца каштоўных папер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плужо́к, ‑жка, м.
1. Памянш. да плуг.
2. Невялікі плуг, якім абганяюць бульбу, буракі і пад. А тут раптам такая неспадзяваная ўдача: адганяць бульбу! Самая што ні на ёсць сталая работа — з плужком-абганянкай, з жывым канём, з пугай... Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задаво́ліць сов.
1. удовлетвори́ть; обеспе́чить;
з. прадпрые́мствы па́лівам — удовлетвори́ть предприя́тия то́пливом;
з. пакры́ўджанага — удовлетвори́ть оби́женного;
з. про́сьбу — удовлетвори́ть про́сьбу;
2. (што) удовлетвори́ть (чему);
з. патрабава́нні — удовлетвори́ть тре́бованиям;
3. (оказаться приемлемым) устро́ить, удовлетвори́ть;
гэ́та рабо́та мяне́ не мо́жа з. — э́та рабо́та меня́ не мо́жет устро́ить (удовлетвори́ть);
4. (жажду, голод) утоли́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
то́нкий в разн. знач. то́нкі; (изысканный — ещё) даліка́тны;
то́нкий слой то́нкі слой;
то́нкий нос то́нкі нос;
то́нкий го́лос то́нкі го́лас;
то́нкие черты́ то́нкія ры́сы;
то́нкая рабо́та то́нкая рабо́та;
то́нкий кри́тик то́нкі кры́тык;
то́нкий за́пах духо́в то́нкі (даліка́тны) пах духо́ў;
◊
то́нкая шту́чка то́нкая шту́чка;
то́нкий намёк то́нкі намёк.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пастая́нны, -ая, -ае.
1. Нязменны і аднолькавы заўсёды, бесперапынны.
Прырода на Зямлі знаходзіцца ў пастаянным развіцці.
Пастаянная велічыня (у матэматыцы). П. ток (у адрозненне ад пераменнага). Пастаянная армія (армія мірнага часу). П. капітал (частка капіталу, што затрачваецца на сродкі вытворчасці і застаецца нязменнай у працэсе вытворчасці). П. заказчык у атэлье.
2. Разлічаны на доўгі тэрмін, не часовы.
Пастаянная работа.
П. жыхар.
3. Не зменлівы, цвёрды.
П. погляд на рэчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гру́бы, -ая, -ае.
1. Недастаткова культурны, недалікатны.
Грубыя паводзіны.
Грубае абыходжанне.
Груба (прысл.) адказаць.
2. Недастаткова апрацаваны, няўмела зроблены.
Грубая мэбля.
Грубая работа.
3. Прыблізны, не распрацаваны падрабязна.
Г. падлік.
Груба (прысл.) кажучы.
4. Які выходзіць за межы элементарных правіл.
Грубая памылка.
Грубае парушэнне законнасці.
5. Рэзкі, непрыемны на слых.
Г. голас.
○
Грубыя кармы — раслінныя кармы (сена, салома, мякіна і пад.) з адносна малой колькасцю пажыўных рэчываў.
|| наз. гру́басць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тугі́, -а́я, -о́е.
1. Моцна нацягнуты.
Тугая струна.
2. Да адказу напханы чым-н.; пругкі, ядраны.
Т. мяшок.
Т. качан капусты.
3. Які цяжка сціскаецца або расцягваецца.
Тугая спружына.
4. перан. Які адчувае цяжкасці ў вырашэнні, выкананні чаго-н., з цяжкасцямі ўспрымае, засвойвае што-н. (разм.).
Т. на мову.
Яму туга (прысл.) давалася работа.
◊
Ту́гі на вуха (разм.) — які дрэнна чуе, глухаваты.
|| наз. ту́гасць, -і, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Трахаму́ддзе ‘пажыткі’ (Мат. Гом.), ‘малакаштоўныя рэчы’ (Юрч. Вытв.), ‘дробныя прыстасаванні для фізічнай працы’ (баранав., Мілк. Сл.), трахому́цце ‘транты’ (Руб.), сюды ж трахаму́дзіна ‘рызман’ (Юрч. Вытв.), трахаму́джанне, трахаму́дзіца ‘неакуратная работа’, трахаму́дзістасць ‘неахайнасць’, трахаму́дзіць, трахаму́дзіцца ‘рабіць неакуратна’, трахаму́днік ‘абадранец’, трахаму́дный, трахаму́дзістый ‘неахайны’ (Юрч. СНЛ). Параўн. рус. дыял. трахому́дия ‘дэталі, прыстасаванне для ткання’ (СРНГ). Складаныя экспрэсіўныя словы, утвораныя ад траха́ць ‘трэсці’ (гл.), збліжанага са зборным назоўнікам му́ды, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брыгадзі́рства, ‑а, н.
Работа на пасадзе брыгадзіра (у 2 знач.). Добрым брыгадзірам паляводчай брыгады быў Міканор Селівончык у калгасе імя Дзяржынскага, але пастарэў чалавек, пасівеў, цяжкавата стала яму брыгадзірства. Бялевіч. Брыгадзіра Юзіка.. знялі з брыгадзірства і ледзь не аддалі пад суд. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)