бе́сцань, ‑і, ж.
У выразе: за бесцань (прадаць, аддаць) — задарма, вельмі танна. [Ціток:] — Відацкая нешта пачула, калі за бесцань лес аддала. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адклеймава́ць, ‑кляймую, ‑кляймуеш, ‑кляймуе; зак., каго-што.
Паставіць кляймо на пэўных прадметах, групе прадметаў; заклеймаваць. Адклеймаваць лес. Адклеймаваць жывёлу на забой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насялі́цца, ‑селіцца; зак.
Стаць населеным; засяліцца. Новы дом насяліўся людзьмі. // перан. Стаць занятым, заселеным (жывёламі, рыбамі і пад.). Лес насяліўся птушкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́ўніцца, ‑ніцца; незак.
Напаўняцца. І радасцю поўняцца сэрцы тых, што тут на таку працуюць. Кавалёў. Лес поўніўся рознагалосым птушыным спевам. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
флянсава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак., што.
1. Садзіць, рассаджваць флянсы. Флянсаваць лес.
2. Абломваць непатрэбныя флянсы (у 2 знач.). Флянсаваць памідоры.
[Ням. pflanzen.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чырвонагало́вы, ‑ая, ‑ае.
З чырвонай галавой, галоўкай. Цяжка сабе ўявіць наш веснавы беларускі лес без гэтага барабаннага пошчаку чырвонагаловых дзятлаў. Ігнаценка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Прара́мак 1 ’вузкая палоска зямлі, лесу’ (Ян.). Адпаведнікі стараж.-рус. раманы ’густы лес; лес, які мяжуе з палямі’, рама ’ўскраінная вобласць’, усх. і паўн. решенье ’рубеж, край раллі, які ўпіраецца ў лес’, ст.-рус. рама ’рубеж, граніца; ралля, якая мяжуе з лесам’, раменье ’лес па краю раллі, узлессе’, рамьнь ’моцны, бялізны’. Фасмер (3, 440) звязвае гэту групу слоў са стараж.-рус. рамяный ’багаты, моцны’, рус. ц.-слав. рамѣнь ’гвалтоўны, моцны’. Ільінскі (ИОРЯС, 23, 1, 179) параўноўваў са ст.-ісл. rót ’корань’, якое, далей, роднаснае лац. retdix ’тс’, ramus ’галінка’ (Вальдэ-Гофман 2, 415). Па фармальных і семантычных паказчыках найбольш пераканаўчым з’яўляецца тлумачэнне Аткупшчыкова (Из истории, 197) аб роднасці славянскіх слоў літ. armuo ’ралля’, лац. armen‑tum ’рабочая скаціна (тая, якая выкарыстоўваецца на раллі)’. Яны вызначаюцца як і.-е. дэрываты на теп‑ ад асновы, прадстаўленай у ст.-рус. орати, літ. arti ’араць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
глухо́й
1. прил., в разн. знач. глухі́;
глуха́я ночь глуха́я ноч;
глуха́я стена́ глуха́я сцяна́;
глухо́й уголо́к глухі́ куто́к;
глухо́й лес глухі́ лес;
глу́хой согла́сный лингв. глухі́ зы́чны;
2. сущ. глухі́, -хо́га м.;
глуха́я пора́ глуха́я пара́;
глуха́я дверь глухі́я дзве́ры.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ляскоўнік ’арэшнік’ (Нас., зэльв., Шатал.). У выніку намінацыі выразу лясковы лес з лясковы ’арэхавы’ (Нас.). Да леска 1 < прасл. lěska ’ляшчына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пале́шня ’паляванне’ (Сл. ПЗБ). Рус. полесня, полешня ’паляванне, паляўнічы промысел’. Ад *палесаваць (ср. рус. полесовать) ’паляванне’ < лес (гл.). Параўн. паляванне < поле.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)