чырво́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае афарбоўку аднаго з асноўных колераў спектра, што ідзе перад аранжавым; колеру крыві.
2. Звязаны з рэвалюцыйнай дзейнасцю, рэвалюцыйны; звязаны з савецкай дзяржавай, сацыялістычным ладам.
3.
4.
5.
6. Як састаўная частка некаторых батанічных і заалагічных назваў.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скарб, ‑у,
1.
2.
3.
4. Каштоўнасць схаваныя, закапаныя дзе‑н.
5. Багацце, маёмасць.
6.
7.
[Польск. skarb.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
служы́ць, служу, служыш, служыць;
1. Працаваць па найму ў сферы разумовай або фізічнай працы, звязанай не з вытворчасцю, а з абслугоўваннем каго‑, чаго‑н.
2. Выконваць воінскія абавязкі, быць ваенным.
3. Выконваць абавязкі слугі, прыслугі.
4.
5.
6.
7.
8.
9. Стаяць на задніх лапах, падняўшы пярэднія (пра сабак).
10. Размяшчацца пэўным чынам, быць у нейкім становішчы.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сляпы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які не бачыць, пазбаўлены зроку.
2.
3. Невыразны, неразборлівы (пра тэкст, шрыфт і пад.).
4. Праз які дрэнна відаць або нічога не відаць.
5. Непраглядны, беспрасветны.
6. Які адбываецца без удзелу зроку.
7. Які не мае выхаду, праходу.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адысці́, адыду, адыдзеш, адыдзе;
1. Пакінуць ранейшае месца; ідучы, аддаліцца ад каго‑, чаго‑н.
2.
3. Адстаць, аддзяліцца, перастаць шчыльна прылягаць да чаго‑н.
4. Дайсці да звычайнага, нармальнага стану; перастаць хварэць, адчуваць недамаганне.
5. Перайсці ва ўласнасць каго‑н. другога.
6. Закончыцца, мінуць.
7.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сту́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1. Ударыць, звычайна са стукам.
2. Учыніць стук, шум пры ўдары, штуршку.
3. Ударыць (у акно, дзверы і пад.), падаючы стукам сігнал аб прыходзе, просьбе ўпусціць і пад.
4.
5.
6.
7. Прымусіць стукнуцца.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гуля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе;
1.
2. Хадзіць паціху для адпачынку, задавальнення; прагульвацца.
3.
4. Быць свабодным ад работы, не працаваць.
5. Весяліцца (з песнямі, танцамі і пад.).
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́ршы, ‑ая, ‑ае.
1.
2.
3. Які з’явіўся крыніцай або аб’ектам дзеяння раней за іншых.
4. Які з’яўляецца, здараецца, адбываецца ў самым пачатку чаго‑н.; першапачатковы.
5. Які раней не існаваў, не ўзнікаў.
6. Які пераўзыходзіць у якіх‑н. адносінах усіх іншых.
7. Перадавы, вядучы.
8. Які выконвае асноўную партыю ў аркестры, хоры і пад.
9.
10. У граматыцы — які ўказвае, што суб’ектам дзеяння з’яўляецца сам гаворачы.
11.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бра́цца, бяруся, бярэшся, бярэцца; бяромся, берацеся, бяруцца;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9. Хапаць насадку, лавіцца на вуду, спінінг (пра рыбу).
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праз,
Спалучэнне з прыназоўнікам «праз» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры назвах прадмета, асяроддзя, прасторы, цераз якія хто‑, што‑н. праходзіць, пранікае.
2. Ужываецца пры абазначэнні месца або прадмета і інш., паверх якіх накіравана дзеянне, рух.
Часавыя адносіны
3. Ужываецца пры ўказанні на адрэзак часу, на тэрмін, пасля якога што‑н. адбываецца або наступае.
4. Ужываецца пры ўказанні на адрэзак часу, на працягу якога што‑н. існуе ці адбываецца.
Аб’ектныя адносіны
5. Ужываецца пры ўказанні на асобу або прадмет, з дапамогай якіх, пры пасрэдніцтве якіх што‑н. адбываецца.
Прычынныя адносіны
6. Ужываецца пры ўказанні на таго, хто з’яўляецца віноўнікам, прычынай чаго‑н.
7. Ужываецца для ўказання на прычыну чаго‑н.
Акалічнасныя адносіны
8. Ужываецца для ўказання на акалічнасці, якія суправаджаюць якое‑н. дзеянне.
9.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)