Тайга́ ’хвойныя лясы Поўначы’ (ТСБМ). З рус. тайга́ ’тс’, запазычанае сібірскае слова, непасрэднай крыніцай якога з’яўляецца цюрк.-манг. (Мурзаеў, РР, 1969, 1, 90 і наст.) або мясцовае тат. taiga ’лес’ (найменне зафіксавана каля 1735 г., але першая пісьмовая фіксацыя ў А. Радзішчава) з семантычным пераходам ’лес, тайга’ < ’скалістыя бязлесныя горы’ (падрабязна Анікін (524–525 з літ-рай) і слушным абвяржэннем версіі аб якуцкай крыніцы tai̯ga ∼ tai̯ɣa ’лес; залатыя прыіскі’, якая хутчэй ужо з рускай мовы. Гл. таксама Фасмер, 4, 11; Чарных, 2, 224–225; ЕСУМ, 5, 503.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўдзел́а драўніна, якая часткова ідзе на будаўніцтва, часткова на дровы’ (Інстр. II), паўдзелавы лес ’лес другога гатунку’//паўстрой (Мат. Гом.). Да паў- (гл.) і дзела ’справа, рамяство, мастацтва’, роднаснае да літ. daile ’тс’, параўн. ст.-слав. др’кводіло ’цясляр’. Тут у слова ‑дзела семантычны перанос: ’справа, рамяство’ > *матэрыял, з якім работнік працуе’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паўз предлог с вин. ми́мо (кого, чего); вдоль (чего);
праязджа́лі п. лес — проезжа́ли вдоль (ми́мо) ле́са
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Будуле́ц ’страявы лес’ (Сцяшк. МГ). Запазычанне з польск. budulec (а гэта з ням. Bauholz; Брукнер, 46).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абудзі́цца сов.
1. разг. пробуди́ться, просну́ться;
а. ад сну — пробуди́ться от сна (просну́ться);
2. перен. пробуди́ться, просну́ться;
~дзі́лася жада́нне наве́даць радзі́мы край — пробуди́лось (просну́лось) жела́ние посети́ть родны́е места́;
~дзі́ўся лес вясно́й — пробуди́лся (просну́лся) лес весно́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́руб, ‑у, м.
Месца з рэшткамі высечанага лесу. Перад самым Асінаўскім лес парадзеў. Сталі трапляцца дзялянкі — старыя вырубы. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́рубка, ‑і, ДМ ‑бцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. вырубіць.
2. Месца, дзе высеклі лес; выруб, высечка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апа́лубачны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да апалубкі (у 1 знач.). Апалубачныя работы. // Прызначаны для апалубкі. Апалубачны лес.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
япруко́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае адносіны да япрука, належыць яму. Япруковым лычам сытым Увесь лес быў перарыты. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Асцяро́б ’расчышчанае месца пасярод лесу’ (Касп.). Бязафіксны назоўнік ад *асцерабіць ’прачысціць лес’. Гл. церабіць у гэтым значэнні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)