грамафо́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да грамафона. Грамафонныя пласцінкі. Грамафонныя іголкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

іго́лкавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да іголкі; іголачны. Іголкавы цэх. Іголкавая вытворчасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сямі́лка (семилка) ’від іголкі’ (Меер Крыч.). Ад сем (“оттого, что ихъ на денежку седмь купить можно”, там жа).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

панатыка́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. чаго. Натыкаць чаго-н. у якой-н. колькасці.

П. іголак у падушачку.

2. каго-чаго і што. Накалоць усё, многае або ўсіх, многіх.

П. матылькоў на іголкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вастрыё, -я́, н.

1. Тонкі завостраны канец якога-н. прадмета, якой-н. прылады.

В. іголкі.

В. штыка.

В. шаблі.

2. перан., чаго. Самае істотнае ў чым-н., накіраванае супраць чаго-н.

В. сатыры.

В. крытыкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мяшо́чны і мяшэ́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да мяшка, мяшкоў. Мяшочная тканіна. Мяшочныя іголкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

патэфо́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да патэфона; прызначаны для патэфона. Патэфонная дэталь. Патэфонныя іголкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́шмаргнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., што.

Выцягнуць рыўком з чаго‑н. Вышмаргнуць нітку з іголкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пшы́кі ’іголкі хвоі’ (дзятл., Сцяшк. Сл.). Няясна; магчыма, звязана з літ. pušis ’сасна’ або з гукаперайманнем пшык!, што імітуе хуткае згаранне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

іго́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

1. Прылада для шыцця — тонкі металічны шпень з завостраным канцом і вушкам для ніткі. Кравецкая іголка. Машынная іголка. Мяшочная іголка. Уцягнуць нітку ў іголку. □ Ні зямлі, ні каня.. [кравец] не меў, дома сядзеў мала, а паўвека свайго правандраваў па свеце з адмысловай іголкай, шыючы людзям кажухі.. Чорны.

2. Тонкі металічны стрыжань, звычайна з завостраным канцом, рознага прызначэння. Патэфонная іголка. Іголка для падскурных упырскванняў.

3. Ліст хвойных дрэў і кустоў. Ядлаўцовая іголка. Хвойныя іголкі. □ Хвойнік рабіўся ўсё гусцейшым і гусцейшым. Іголкі балюча калолі рукі, твар. Шамякін. // Калючка ў некаторых раслін. Шыпшынавая іголка. Кактусавая іголка.

4. Тонкая калючка на целе некаторых жывёл. На сцежку з-за сасны, вакол якой ляжала шмат галля, выкаціўся, пыхкаючы і шоргаючы сваімі іголкамі, маленькі вожык. В. Вольскі.

5. чаго або якая. Тонкі востры крышталь чаго‑н. Іголкі інею. □ Сонца залаціла стрэхі і тонкія іголкі лёду. Чорны.

6. звычайна мн. (іго́лкі, ‑лак); перан. Зласлівыя насмешкі, выказванні. Падпускаць іголкі. □ — Наогул, Шэмет дзівакаваты чалавек. Ты да яго, бывае, як ватка прыляжаш, а ён да цябе вожыкам, іголкі свае так і садзіць. Лобан.

•••

З іголкі — тое, што і з іголачкі (гл. іголачка).

Не іголка (у знач. вык.) — знойдзецца, не згубіцца.

Хоць іголкі збірай гл. збіраць.

Як іголка ў стозе сена — непрыкметны, якога нельга знайсці. — У горадзе — у натоўпе, дзе снуюць тысячы самых розных, і гарадскіх, і прыезджых, — ты будзеш як іголка ў стозе сена. Мележ.

Як на іголках — у стане нервовага ўзбуджэння, хвалявання (быць, сядзець і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)