ма́цаць, ма́цаю, ма́цаеш, ма́цае; незак.

1. што. Датыкаючыся, распазнаваць што-н., упэўнівацца ў чым-н.

М. пульс.

2. каго-што. Шукаць вобмацкам.

М. ракаў.

|| наз. ма́цанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шука́цца несов., страд. иска́ться; разы́скиваться; поды́скиваться; прии́скиваться; см. шука́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

учара́шні, -яя, -яе.

1. Які быў, адбыўся ўчора.

Шукаць учарашняга дня (траціць час на пошукі таго, чаго ўжо няма; жарт.).

2. Які быў нядаўна кім-, чым-н.

Учарашнія студэнты.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шука́цца, ‑аецца; незак.

Зал. да шукаць (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вчера́шний учара́шні;

◊

иска́ть вчера́шнего дня шутл. шука́ць учара́шняга дня.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

иска́ть несов.

1. шука́ць;

иска́ть глаза́ми (кого, что) шука́ць вача́мі (каго, што);

2. (стремиться, добиваться) шука́ць; імкну́цца, дамага́цца;

иска́ть встре́чи шука́ць сустрэ́чы;

3. (заискивать, угождать) уст. паддо́брывацца, запабяга́ць, падла́шчвацца;

иска́ть (чьего) расположе́ния паддо́брывацца (да каго);

◊

ищи́ ве́тра в по́ле, ищи́-свищи́ шука́й ве́тру ў по́лі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Іска́ць ’шукаць’ (Бяльк., Юрч. Сін., Сл. паўн.-зах.), іска́ць, іска́цца ’шукаць у галаве’ (Шат., Касп.). У літ. мове выціснута агульнабел. шукаць. Рус. иска́ть ’шукаць’, дыял. иска́ться ’шукаць у галаве’, укр. дыял. ська́ти ’шукаць у галаве’, польск. iskać ’шукаць вошы’, ст.-чэш. jíiskati ’шукаць’, славац. ískať ’шукаць у галаве’, славен. iskáti ’шукаць’, серб.-харв. ѝскати ’жадаць’, ’шукаць’, балг. и́скам ’жадаць’, ’прасіць’, ’патрабаваць’, макед. дыял. иска ’хацець’. Ст.-слав. искати ’шукаць’, ’імкнуцца, хацець’, ’прасіць’, ст.-рус. искати ’шукаць’, ’імкнуцца, хацець’, ’дамагацца’, ’прасіць’, ст.-бел. искати ’шукаць’. Прасл. *jьskati працягвае і.-е. *ais‑ ’жадаць, хацець, шукаць, патрабаваць’ (Покарны, 1, 16); параўн. літ. ieškóti ’шукаць’, лат. iẽskât ’шукаць вошы’, ст.-інд. iccháti, авест. isaiti ’шукаць, жадаць’, ст.-в.-ням. eiskōn, ням. heischen ’патрабаваць’, англа-сакс. āscian, англ. to ask ’пытацца’. Гл. Фасмер, 2, 139–140; Слаўскі, 1, 729–730; Безлай, 1, 212; Трубачоў, Эт. сл., 8, 238–239, дзе агляд літ-ры.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

блыха́, -і́, ДМ блысе́, мн. бло́хі, блох, ж.

Маленькае паразітычнае бяскрылае насякомае.

Шукаць блох (таксама перан.: вышукваць нязначныя недахопы ў чым-н.).

|| памянш. бло́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

|| прым. блышы́ны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хапі́цца, хаплю́ся, хо́пішся, хо́піцца; зак.

1. гл. хапацца.

2. каго-чаго. Успомніўшы, пачаўшы шукаць, раптоўна выявіць адсутнасць каго-, чаго-н.

Хапіўся ключоў, а іх няма.

3. Агледзеўшыся, спахапіцца, раптоўна заўважыць што-н.

Хапіўся, што хату не замкнуў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

агле́дзецца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; аглёдзься; зак.

1. Паглядзець вакол сябе.

А. па баках.

2. перан. Звыкнуцца з новымі абставінамі, людзьмі; асвойвацца.

Не паспелі а., і зноў у дарогу.

3. Хапіцца, пачаць шукаць; заўважыць што-н.

Уцякай хутчэй, пакуль не агледзеліся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)