груганнё, ‑я, н., зб.
Чарада груганоў, груганы. Над месцам бою кружыла груганнё. Гурскі. // перан. Пра шкодных, небяспечных людзей. Яшчэ не дрэмле чорнае Ў закутках груганнё. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарнаспі́нны, ‑ая, ‑ае.
У якога чорная спіна; з чорнай спінай. Не можа быць, каб не стаяла ва ўпадзіне за гэтым пасівелым жвірком чарнаспінная чарада падустаў. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патупаце́ць, ‑тупачу, ‑тупаціш, ‑тупаціць; зак.
Разм. Тупаючы, пабегчы, пайсці. Салдаты з кацялкамі, перагавар баючыся, адзін за адным патупацелі некуды на вуліцу. Мележ. Чарада хлапчукоў патупацела напрасткі з крыкам. Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Снуз ‘чарада, шэраг’: цілый снуз кныгув (кам., Жыв. НС). Звязана з нізаць, нізка (гл.) або сноза (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шнур, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Кручаная ці вітая тонкая вяроўка.
Нацягнуць ш. з адвесам.
2. Электрычны провад, які складаецца з некалькіх ізаляваных жыл.
3. Вогнеправодны жгут, які перадае іскру выбуховаму рэчыву (спец.).
Дэтануючы ш.
4. Чарада (птушак); шэраг аднародных прадметаў, размешчаных адзін за адным.
Паляцеў ш. гусей.
Цягнуцца шнурам фурманкі.
5. Вузкая палоска зямлі.
Араць свой ш.
|| прым. шнуравы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вя́тка ’натоўп, гурт людзей, арцель, чарада’ (Гарэц., КСП, КТС, Нар. сл., Садоўскі, вусн. паведамл.). Рус. вятка ’тс’ (смал., Даль, пск., СРНГ); ’вячоркі’ (смал., Садкова, вусн. паведамл.). Слова з даволі вузкім арэалам распаўсюджання. Параўн., напрыклад, заўвагу Козырева: «Вятка… — специфически смоленская лексика» (Бел.-рус. ізал., 59). Недахоп даных прымушае выказаць толькі здагадку. Можна дапусціць, што гэта рэпрэзентацыя старой асновы jat‑ (‑iti) (параўн. серб.-харв. jȁtiti (se) ’збірацца’). Па форме (далучэнне пратэзы) гэта, у такім разе, утварэнне тыпу вячай, вятроўка (гл.). Да семантыкі параўн. паўднёваславянскую лексіку: серб.-харв. jȁto ’чарада, абшчына, брацтва’, славен. jȃta ’чарада, статак’, балг. ято ’чарада’ і да т. п., аб якіх гл. Скок, 1, 761. Вятка, такім чынам, дэмінутыў ад jat‑a або іначай суфіксальнае ўтварэнне ад дзеяслоўнай асновы jat‑. Усю праблематыку апошняга гл. пад ятка 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брадні́к, ‑а, м.
Рыбалоўная сетка для лоўлі рыбы на мелкаводных месцах. У гэтай азярыне тапталася з брадніком чарада жанчын. Колас. [Міхась:] — Я нядаўна быў на тым беразе з бацькам. Хадзілі брадніком рыбу лавіць. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
верабі́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да вераб’я. Вераб’інае гняздо. Вераб’іная чарада.
2. у знач. наз. вераб’і́ныя, ‑ых. Атрад птушак, да якога адносяцца вераб’і, ластаўкі, дразды, пеначкі і пад.
•••
Вераб’іная ноч гл. ноч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гурьба́ ж., разг. гурба́, -бы́ ж., гурт, род. гу́рту м., чарада́, -ды́ ж., гурма́, -мы́ ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зазеляне́ць, ‑ее; зак.
1. Пачаць зелянець; зрабіцца зялёным. На шырокім полі, дзе цімафееўка і канюшына зазелянелі, пасецца чарада кароў. Бялевіч. Берагі густа зазелянелі асакой і аерам. Якімовіч.
2. Паказацца, вылучыцца сваім зялёным колерам. Уперадзе зазелянеў дах школы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)