Verbum

Веснацвет (паэт.) ’веснавая пара, калі краскі пачынаюць буйна цвісці’ (КТС, М. Хведаровіч). Новаўтварэнне ад вясна́ (гл.) і цвет (гл.).

◎ Квіты́нь ’час, калі пачало каласіцца жыта’ (Выг.). Да квісць ’цвісці’. Для мадэлі на ‑упь не характэрна аддзеяслоўнае ўтварэнне (SP, 1, 141).

◎ Перацува́ць ’перадвояць’ (швянч., Сл. ПЗБ). З пера- і ірваць, што да цуць ’цвісці’ (гл.), параўн. макед. прецутува ’адцвітаць’, варыянт прецветува ’тс’.

Бусе́ць: жыта бусе́е ’псуецца, пакрываецца іржой’ (Запіскі, т. 2, кн. 9, 112). Параўн. рус. дыял. бу́се́ть ’плеснець, цвісці’. Усё ад *busъ ’шэры’, слова, пашыранага на рускай моўнай тэрыторыі, але ад якога ў бел. мове ёсць вытворнае — бу́сел (гл.).

Расава́ць ’цвісці, красаваць (пра злакавыя)’ (Скарбы, Сцяшк., Сл. ПЗБ), rasaváč ’тс’ (Арх. Федар., Смул.), росова́ты (зах.-палес., Выг.), расава́цца ’тс’ (Сцяшк. Сл.), ’выпускаць вусікі, коцікі (пра вярбу)’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Станкевіч (Зб. тв. 1, 442–443) падкрэслівае, што побач з літаратурнай формай красу́е існуе дыялектная форма расу́е. Арэальнае ўтварэнне, што памылкова выводзіцца з красаваць (гл.), параўн. польск. дыял. rosowac ’цвісці, красаваць (пра збожжа)’. Першаснае значэнне магло быць не толькі ’цвісці’, але і ’натапырвацца, шчацініцца’, што вынікала з рознай семантыкі раса́ ₂ (гл.) — ’вусік калосся’ і ’шорсткая поўсць’, параўн. славен. pšenica se resi ’пшаніца выпускае вусікі’, resíniti se ’мець натапыраную поўсць’, гл. расіцца. Смулкова (Białoruś, 165) мяркуе, што расаваць узнікла шляхам народнаэтымалагічнага спрашчэння з красаваць праз збліжэнне з раса́ ₁, гл. (“żyto pokrywa się pyłkowatym kwiatem jak rosą”) і з’яўляецца інавацыяй, што малаверагодна. Па гістарычных і лінгвагеаграфічных прычынах хутчэй архаізм, захаваны ў міфалагічных уяўленнях, параўн. раса́ ₄, расава́тначка (rasawátnaczka) ’патронка, апякунка квітнеючага збожжа’ (Тур.), магчыма і роса́ўка ’русалка’ (ТС), гл. расаўка.

Мазгля́вы ’недастаткова густы, трохі рыхлы’ (Растарг.) паходзіць з рус. мозглый < мо́згнуть ’гніць, псавацца, цвісці’, промозглый ’гнілы, сыры’, якія ад мъзга (Міклашыч, 207). Сюды ж і ц.-слав. мъждивъ, измъждити ’аслабець’, рус. мозгля́к ’недалуга’ (Праабражэнскі, 1, 545; Фасмер, 2, 638).

◎ Перацвіта́ць ’адцвітаць’ (брасл., дзятл., Сл. ПЗБ), пяраць‑ вітсіць ’тс’ (зэльв., Жыв. сл.), пырыцвітатэ ’тс’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.). Д& персі‑ і цвісці (гл.). Прыстаўка пераеш ўкр., польск., балг., макед., серб.-харв. мовах) з’яўляецца дыялектным сінонімам да ад‑ (< прасл. ot‑) — у рус., чэш., славац. і славен. мовах.