неўразуме́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які вырашае неўразуменне. Неўразумелы стан. □ З усіх бакоў абкладвала зямлю глухая ноч, непагадзь, халадэча і цьмяная, неўразумелая трывога. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тано́га ’смутак, трывога’: танога на сэрцы (Мат. Гом.), тано́жыць ’таміць, стамляць’ (Ян.). Параўн. укр. палес. тоно́жит ’мучыць’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кудла́ціць, ‑лачу, ‑лаціш, ‑лаціць; незак., каго-што.
Разм. Рабіць кудлатым. Кудлаціць валасы. □ І раптам, калі налятаў вецер і кудлаціў вершаліны дрэў, Алеся апаноўвала трывога. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аберажлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Поўны адчування небяспекі; засцярожлівы. Усё ж, як.. [Ганна] ні хацела, трывога не пакідала яе, прымушала глядзець наперад з непакоем і аберажлівай насцярожанасцю. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ва́рфыл ’вэрхал, трывога’ (Бяльк.). Дыялектнае змяненне запазычанага з польск. мовы слова ва́рхал ’тс’ (гл.) праз стадыі ва́рх(ы)л > ва́рхвыл > ва́рфыл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
суня́цца, суніму́ся, суні́мешся, суні́мецца; суніміся; зак.
1. Перастаць шумець, крычаць і пад.; супакоіцца.
Дзеці суняліся і леглі спаць.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спыніцца, перастаць дзейнічаць.
Вечарам дождж суняўся.
На душы не сунімаецца трывога (непакоіць, турбуе).
3. Перастаць рухацца; спыніць рух, ход.
Мапеды звярнулі ў лес і суняліся.
|| незак. суніма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бамбасхо́вішча, ‑а, н.
Сховішча, якое забяспечвае ахову людзей ад авіябомбаў. Спакою не было і ў шпіталі: штоноч трывога, параненых каго выносяць, каго выводзяць з палат у бамбасховішча... Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зале́гчы, -ля́гу, -ля́жаш, -ля́жа; -лёг, -ле́гла і -лягла́, -ло́; заля́ж; зак.
1. Легчы надоўга.
З. ў логава.
2. Размясціцца дзе-н. скрытна.
З. ў засаду.
З. ў акопах.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца, памясціцца.
Руда залегла на глыбіні двух метраў.
Трывога залягла ў сэрцы (запала).
|| незак. заляга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узру́шанасць, ‑і, ж.
Стан узрушанага; усхваляванасць; трывога. Дзяўчына зусім супакоілася, нервовая ўзрушанасць зусім прайшла. Маўр. Панавала бадзёрая ўзрушанасць — ва ўсіх толькі і было размоў, што пра Мінск, пра штурм... Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неспако́й, ‑ю, м.
1. Душэўная трывога, узбуджэнне, выкліканыя чым‑н. (страхам, апаскай, чаканнем і пад.). Я пачынаю хвалявацца, адчуваю, як нараджаецца неспакой. Галавач. У юных сэрцах неспакой — то радасць, то трывога: Як павядзе іх у прастор жыццёвая дарога? Ставер. Шабуня па адзін міг кінуў на камісара быстры адкрыты позірк, у якім, быў відаць неспакой і трывога. Мележ. // Шум, рух, хваляванне. На пероне былі яшчэ большая мітусня, шум і неспакой, і.. [жанчына] разгубілася. Мележ.
2. Масавае хваляванне, узбуджэнне. Тым часам наступаў вялікі неспакой сярод польскіх войскаў. Чарот. Навокал было неспакойна, і Мікодым у гэтым грамадскім неспакоі шукаў сабе рады. Сабаленка.
3. Турботы, клопаты. Благаслаўляю адзіноту, Але такую, за якой Прыходзіць свет тае работы, Якая любіць неспакой... Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)