спахапі́цца, -хаплю́ся, -хо́пішся, -хо́піцца; зак.
1. Раптоўна заўважыць памылку, недагляд, успомніць пра што-н. забытае.
Спахапілася, што не ўсё дапісала ў анкеце.
2. Схамянуцца, падхапіцца.
Спахапілася тады, як сын выйшаў за дзверы.
|| незак. спахапля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і спахо́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́е-когда́ нареч. сяды́-тады́, калі́-нікалі́; (иногда) ча́сам, часа́мі, падча́с, і́ншы раз.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зайздро́снік, ‑а, м.
Той, хто зайздросціць другім; зайздросны чалавек. Ёсць у .. [Валодзі] і зайздроснікі. Толькі зайздросцяць не тады, калі Валодзя працуе, а тады, калі ён грошы атрымлівае. Вішнеўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папастара́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Старацца вельмі, неаднаразова. Мікалай Камароўскі папастараўся тады. Костуся як адсадзілі ад работы ў сельсавеце, дык на Мікалаевых плячах усё і апын[у]лася тады. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тады́ка ’тады’ (маст., Сцяшк.). Да тады (гл. папярэдняе слова) і часціцай ‑ка з наяўнай экспрэсіяй. Параўн. блізкія формы з ‑к‑: старое серб.-харв. tadaka, tadeka, tadaker, чэш. дыял. tedyk ’тады’, харв. tedéky ’зараз’ (ESSJ SG, 2, 668). З іншымі нарашчэннямі (т. зв. “пустымі” суфіксамі, гл. Шуба, Прыслоўе, 62), тады́нака ’тады, туды’ (Жд. 2), параўн. з н.-луж. дыял. tedyn, tejdyn ’тут; зараз; тады’ і старое серб.-харв. tьdinak ’тады’; тады́х ’тады’ (мядз., Жд. 3); тады́ча ’тады’ (шчуч., З нар. сл.), параўн. харв. tedečky, tedečke ’зараз’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жа, (пасля галосных) ж.
1. злуч. супраціўны. Злучае сказы з адносінамі супрацьпастаўлення.
Мне гаворыць адно, сам жа робіць другое.
2. злуч. далучальны. Ужыв. для далучэння сказаў з паведамленнем дадатковага або тлумачальнага зместу.
Вядзі нас, ты ж ведаеш дарогу.
3. часц. узмацн. Ужыв. для ўзмацнення значэння папярэдняга слова або сэнсу таго, што выказваецца.
З кім жа ён застанецца?
4. часц. Ужыв. пасля займеннікаў і прыслоўяў, каб падкрэсліць падабенства, супадзенне, аднолькавасць.
Яны прыйшлі з аднаго і таго ж мястэчка.
Той жа.
Тады ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прахарчу́нак, ‑нку, м.
Разм. Харч, яда. Дабывалі тады-сяды прахарчунак, робячы баявыя вылазкі. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вастрэ́ць, ‑эе; незак.
Станавіцца вастрэйшым. // перан. Рабіцца праніклівым, больш успрымальным. Тады вастрэў і рабіўся калючым.. позірк [Донькі]. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набо́ршчык, ‑а, м.
Рабочы друкарні, які робіць набор. Набраў тады мой першы твор наборшчык — віцебскі рабочы. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папаме́рзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. папамёрз, ‑мерзла; зак.
Разм. Мерзнуць доўга, неаднаразова. [Максім Зялёнка:] — У крадуць [рукавіцы], тады папамерзнеш... Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)