Перакрэ́сніца ’скрыжаванне дарог’ (брагін., Нар. словатв.). Утворана пры дапамозе суф. ‑н‑іц‑а ад перакрэст, параўн. перакрэст ’скрыжаванне’ (навагр., Сл. рэг. лекс.). Да пера- (гл.) і ‑крэст, літар. хрэст < прасл. *krьstъ ’крыж’ < ’распяцце’ < ’Хрыстос’, якое са ст.-в.-ням. krist, christ. Сюды ж перакрэ́стак, перэкрэ́сток, перакростак, перакрэ́сце, перакростак/перахростак ’скрыжаванне дарог’ (Шатал., ТС, Ян., Сл. ПЗБ; ЛА, 2), гродз. перакросткі ’прыстасаванне для сотаў у верхняй частцы вулея’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скреще́ние ср.
1. (действие) скрыжава́нне, -ння ср., скрыжо́ўванне, -ння ср., склада́нне (скла́дванне) на́крыж, перакрыжава́нне, -ння ср.; см. скрести́ть;
2. (состояние) скрыжава́нне, -ння ср., перакрыжава́нне, -ння ср.; см. скрести́ться;
3. (место пересечения предметов) скрыжава́нне, -ння ср.; (о дорогах — ещё) ро́стань, -ні ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раскрыжава́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. раскрыжаваць.
2. Разыходжанне дарог, вуліц у выглядзе крыжа; скрыжаванне. Даўней, калі ў вёсцы была брыгада, на раскрыжаванні дарог стаяў клуб. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выбіра́льны физ., биол. избира́тельный;
~ныя ўласці́васці — святла́ избира́тельные сво́йства све́та;
~нае міжсартаво́е скрыжава́нне — избира́тельное межсортово́е скре́щивание
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Раскрэ́сы ’скрыжаванне, перакрыжаванне дарог, развілка’ (Мат. Гом.; чач., Жыв. НС), роскрэ́сны ’перакрыжаваны, скрыжаваны’: роскрэсные дорогі (ТС). Прыставачнае ўтварэнне ад крэст ’крыж’, параўн. перакрэст, перакрэ́сніца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Раскрышчэ́ння, роскрышчэ́нье ’скрыжаванне дарог’ (лун., Шатал.). Да крыж 1 (гл.) з заканамернымі фанетычнымі зменамі на стыку марфем; параўн. аналагічныя, але з захаваннем этымалагічнага кораня раскрыжаванне, крыжавыя дарогі і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перепу́тье ср. ро́стань, -ні ж., раздаро́жжа, -жжа ср.; (перекрёсток) скрыжава́нне, -ння ср.;
◊
на перепу́тье на раздаро́жжы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Перахрэсце ’скрыжаванне (вуліц)’ (Нар. Гом.). Да пера- і хрэст (гл.), суф. *‑ьje (< ц.-слав. крьсть ’крыж’ < ’распяцце’ < ’Хрыстос’ < ст.-в.-ням. krislb, christь ’Хрыстос’), параўн. л ітаратурнае перакрыжаванне, рус. перекресток і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раздаро́жа ’бездараж, бездарожжа’ (Скарбы), сюды ж таксама раздаро́жжа ’ростань’, ’месца, дзе сыходзяцца і разыходзяцца дарогі’ (ТСБМ, Сцяшк.), параўн. рус. дыял. раздоро́жье ’ростань’, ’скрыжаванне дарог’, польск. rozdroże ’тс’. Ад раз- і даро́га (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трывія́льны ‘звычайны, неарыгінальны’ (ТСБМ). Запазычана праз рус. тривиа́льный ці польск. trywialny ‘тс’ з заходнееўрапейскіх моў, паходзіць з лац. triviālis ‘тое, што валяецца на вялікай дарозе’ (Фасмер, 4, 102), што, у сваю чаргу, ад triwium ‘скрыжаванне трох дарог’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)