вы́рушыць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; зак.
Разм. Адправіцца куды‑н., рушыць. Ёсць такое рашэнне: Алесю і Андрэю вырушыць у разведку. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
продви́нуть сов., прям., перен. прасу́нуць, мног. папрасо́ўваць; (двинуть вперёд) ру́шыць напе́рад;
продви́нуть полк к передово́й ли́нии прасу́нуць полк да перадаво́й лі́ніі;
продви́нуть де́ло прасу́нуць (ру́шыць напе́рад) спра́ву;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
свінабо́й, ‑я, м.
Чалавек, які забівае, рэжа свіней. Свінабой са сваёю жонкай, наваліўшы свінінаю ручную цялежку, гатовыя рушыць у дарогу на рынак, запыняюцца. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
буры́ць, буру, бурыш, бурыць; незак., што.
Разм.
1. Разбураць, рушыць; абвальваць. Землетрасенні бураць гарады, Плантацый не шкадуюць ураганы... Лось.
2. Свідраваць, прабіваць грунт спецыяльным інструментам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
галі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш.-ласк. да галіна; невялікая галіна. Зубр рушыць далей, абрываючы мімаходам маладыя галінкі ясеня. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́гнішча, ‑а, н.
Вялікая багна. Мы адгэтуль пачаць нашу бітву павінны, Цераз багнішчы рушыць уперад наўпрост. Зарыцкі. // Тэрыторыя, занятая багнай. Адвечных вогнішчаў абшары Сасноўцы выйшлі пакараць. Смагаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ру́шыцца ’скрануцца з месца, пачаць рух’, ’накіравацца’, ’абвальвацца’, ’разбурацца’ (ТСБМ), ’пачаць рух’, рушыць (ТСБМ), рушэнне ’паход’ (Гарэц. 1). Укр. ру́шити, руша́ти ’рухаць, варушыць’, рус. ру́шить ’разбураць’, польск. ruszyć ’рушыць, крануцца’, н.-луж. rušowaś ’бушаваць, шумець’, чэш. rušiti ’турбаваць (каго-небудзь), парушаць (цішыню)’, славац. rušiť ’крануцца, рушыць’, славен. rúšiti ’трэсці, калаціць, зносіць’, серб.-харв. ру̏шити ’разбураць’, балг. ру́ша ’тс’, ст.-слав. роушити ’тс’. Звязваюць з рух (гл.) і ў якасці індаеўрапейскіх адпаведнікаў прыводзяць літ. raũsti, rausiù, rausiaũ ’рыць, капацца’, лат. ràust, ‑šu, ‑su ’разграбаць, месці’, літ. rausis ’пячора’, rūỹs, rūsas ’пограб’, ст.-ісл. rúst ’руіны, разбураная сцяна’ і інш. (Фасмер, 3, 525). Борысь (528) узводзіць да *rušiti [< *ruchi‑ < *rou̯s‑ī‑] ’надаваць рух, папіхаць, рушыць, парушаць’, вытворнае ад незахаванага прасл. *rusti ’рыць, капаць, пераварочваць, парушаць (напрыклад, зямлю)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таргану́ць ’рэзкім рухам пацягнуць, штурхануць’, ’зрабіць рэзкі неадвольны рух’ (ТСБМ), ’рушыць з месца’ (шальч., Сл. ПЗБ). Аднакратны дзеяслоў ад торгаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
устреми́ть сов.
1. (стремительно двинуть) уст. накірава́ць, ру́шыць;
устреми́ть ко́нницу на врага́ накірава́ць (ру́шыць) ко́нніцу на во́рага;
2. перен. накірава́ць; (обратить) звярну́ць; (уставить — о взгляде, глазах и т. п.) утаро́піць;
устреми́ть внима́ние накірава́ць (звярну́ць) ува́гу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пару́ха ’трывога, замяшанне’ (Нас., Гарэц., Яруш.). Да рух, рушыць (гл.). Да таго ж кораня парушэнне ’душэўная трывога’ (Нас., Гарэц., Яруш.), парашаны ’псіхічна хворы’ (Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)