збудзі́ць, збуджу, збудзіш, збудзіць; зак., каго-што.

Разм. Разбудзіць, абудзіць. [Мужчыны] збудзілі Алесю стукам у акно. Пестрак. Ранні золак збудзілі цягнікоў гудкі. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Растурхацьразбудзіць, раскатурхаць’ (Сцяшк. Сл.): растурхаў сярод ночы (Сержп. Казкі), расту́ркаць, рістурька́ць ’разварушыць, растармашыць’ (Бяльк., Ян., Юрч., Жд. 3). Вытворныя ад турхаць, туркаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ускату́рхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.

Разм. Катурхаючы, разбудзіць. У тую нядзелю на самым світанку Параска ўскатурхала Галю і загадала: — Ідзі хоць карову падаі. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папацёмку, прысл.

У цемры, у цемнаце. Якая там была трава — добрая ці дрэнная? — папацёмку не разбярэш. Якімовіч. Каб не разбудзіць дзяцей электрычным святлом, .. [Саламон] апрануўся папацёмку. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паразбу́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.

Разбудзіць усіх, многіх. — Дзякую, дзякую! Што вы непакоіцеся? — гаварыла Ніна, стараючыся ціхенька ступаць, каб не паразбуджваць, хто ўжо спіць. Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дабудзі́цца, ‑буджуся, ‑будзішся, ‑будзіцца; зак.

З цяжкасцю разбудзіць, прымусіць прачнуцца каго‑н. Дабудзіцца Васілька было не так проста. Ён брыкаўся, нешта мармытаў і ўпарта не жадаў расплюшчваць вачэй. Зуб. Санлівага не дабудзішся, лянівага не дашлешся. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пабудзі́ць, ‑буджу, ‑будзіш, ‑будзіць; зак., каго.

Перарваць чый‑н. сон, разбудзіць. Пабудзіць дзяцей. □ Раніцай .. [Міхалку], як і заўсёды ў апошнія часы, пабудзіў гаспадар. Чорны. Асцярожна, каб не пабудзіць суседзяў, я ўстаў, прыбраўся і расчыніў дзверы на балкон. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раскача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Зрабіць тонкім, качаючы чым‑н. па паверхні. Раскачаць цеста на коржыкі.

2. Разм. Вывесці са стану апатыі, бяздзейнасці каго‑н. [Сяргей:] — Ганаруся, што мне ўдалося раскачаць і разбудзіць гэту дрымучую глыбу [Арцёма]. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узвалі́цца, ‑валюся, ‑валішся, ‑валіцца; зак.

Разм.

1. Наваліцца, налегчы ўсім цяжарам на каго‑, што‑н. Узваліцца грудзьмі на стол. □ [Грасыльда:] — Хачу бацьку разбудзіць, а не магу крыкнуць... Не падымуся нават, як хто на плечы ўзваліўся.. Пташнікаў.

2. Напасці з лаянкай на каго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раску́рстаць (раску́рштаць, раску́страць) ’разбудзіць, раскатурхаць’ (Сл. ПЗБ), раску́рстацца ’прыйсці да памяці’ (Варл., Сл. ПЗБ). Да ку́рстацца2 ’корпацца, церабіцца’ (гл.), для якога прапануецца крыніца ў літ. kùrstytis ’спяшацца’, што цяжка вытлумачыць у семантычным плане. Магчыма ўзыходзіць да прасл. *kustrati, параўн. славен. razkuštrati ’узбіць, разлахмаціць валасы’, славац. kustriť, kuštriť ’трапаць, растрапаць’ і інш. (гл. ЭССЯ, 13, 136).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)