со́хлы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Сухі, высахлы. Сохлае лісце. Сохлае дрэўца. □ Жабулька скокнула пад куст вярбы, У лісце сохлае, дзе цень рабы. Пысін. Схілялі вербы сохлае суччо. Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
коря́вый
1. кара́вы; (шероховатый) шурпа́ты; (некрасивый) нязгра́бны;
2. (изрытый оспой) рабы́, васпава́ты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
васпава́ты, ‑ая, ‑ае.
Які мае сляды воспы; рабы. Васпаваты твар у ямачкі, рыжая, шырокая барада, карча[кава]тасць у плячах і кароткія дужыя рукі — усё гэта надае.. [качагару] выгляд суровага асілка. Барашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рабзо́н (рябзон) ’рабы чалавек’ (Стан.), рябзо́нка ’рабая жанчына’ (Нас.). Ад рабы (гл.), суфікс ‑он‑ (Карскі 2-3, 29) з няясным (экспрэсіўным?) нарашчэннем ‑з‑ (< *рабза).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабу́ха 1 ’рапуха’ (слуц., ашм., ЛА, 1). Магчыма, другаснае ўтварэнне ад рапу́ха (гл.) на базе рабы́ (гл.), параўн. раба́я жа́ба ’рапуха’ (капыл., петрык., ЛА, 1).
Рабу́ха 2 ’пярэстая жывёліна’, ’рабая жанчына’. Ад рабы́ (гл.).
Рабу́ха 3 ’грыб Panaeolina’ (Сярж., Грыбы). Ад рабы́ (гл.), паколькі грыб мае чырвона-рудыя (рабыя) пласткі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мамелю́к, ‑а, м.
1. Прадстаўнік ваеннафеадальнай касты ў Егіпце, заснавальнікамі якой былі рабы-чэркесы, што складалі з 13 ст. асабістую гвардыю султана.
2. Конны гвардзеец з асабістай аховы Напалеона Банапарта, набранай у час паходу на Егіпет.
[Фр. mameluk ад араб. mamelūk — нявольнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Насяка́нік ’кіёк з насечкамі, зробленымі спецыяльна яшчэ на растучым дрэве’, ’насмешлівая назва рабога’ (Нас.), нася‑ кинка ’настырная, з вострым языком дзяўчына’ (Нар. сл.), насякийло ’рабы чалавек’ (Мікуц.). У выніку семантычнай кандэнсацыі спалучэнняў з насекины(и) ’сукаваты; рабы’ (Нас.); да сячы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабэ́йза ’вяснушкаваты чалавек’ (дзятл., Сл. ПЗБ; навагр., Нар. словатв.; клец., Нар. лекс.; Янк. 3.), рабе́йза ’тс’ (ст.-дар., ЖНС), рабэ́йжа ’рабы’ (карэліц., Нар. лекс.). Утвораны ад прыметніка рабы́ (гл.) з дапамогай суфікса ‑эйз‑а (‑эйж‑а) (Сцяцко, Афікс. наз., 134).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кярш ’мянушка вала’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. keršas ’рабы’ (Там жа). Балтызм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабо́ ’многа, густа’ (Сцяшк.). Утворана ад рабы́ (гл.) з семантычным пераходам ’стракатасць’ → ’мноства’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)