По́нчык ’круглы смажаны ў тлушчы піражок’ (ТСБМ), по́нчка ’булачка’ (Сцяшк. МГ), укр. по́нчик, рус. по́нчик ’тс’. З польск. pączek ’пончык, пышка’, ад першаснага ’пупышка, бутон’, што ў сваю чаргу ад pąkпупышка, бутон’ — да pękać ’трэскацца, лопацца’ (Банькоўскі, 2, 520).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

По́нчка ’пухір, бурбалка’ (Сцяшк. Сл.). З польск. pączekпупышка, бутон’. Гл. пончык.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пампу́шачка (З нар. сл.) ’пупышачка’. З польск. pępyszek ’тс’. Змена роду паводле пупышка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пі́плух, nirtyx ’бутон кветкі’ (Растарг.). Відаць, роднаснае лексеме птушка < пупышка пры ад’ідэацыі пухнуць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

буто́н, ‑а, м.

Пупышка кветкі; кветка, якая яшчэ не распусцілася. Ты ведаеш апавяданне са школьнай хрэстаматыі, як хлопчык раскрываў пупышкі, бутоны кветак, каб яны хутчэй зацвілі на клумбе. Колас. Раптам Антосю кінуўся ў вочы цэлы рад яблынь, на якіх дзе-нідзе пачыналі раскрывацца ружовыя бутоны. Стаховіч.

[Фр. bouton.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пучы́нкі ’калматка, Filago arvensis L.’ (Кіс.). Да пукпупышка (на сцябле)’, параўн. пучынкі папукаліся (шчуч., ваўк., Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Папу́ха ’почкі на дрэвах, бутоны кветак’ (ТС), папушынка ’почка’ (Шат.). Не зусім ясна. Відаць, з пупышка ’почка’ пад уплывам папуша.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Забабу́рка ’складка’ (Касп.). Безумоўна, звязана з асновай бабур‑, прадстаўленай у назвах бабур ’акунь’, бабура ’матыль; макрыца’, бабуркапупышка’ (гл. гэтыя словы), але семантычныя хады такой сувязі няясныя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пупы́р1 ’уздуцце, пухір’ (Цых.), пупырка ’бародаўка’ (Яўс.), пупырышка ’маленькі бугорчык, звычайна на скуры; пупышка’ (ТСБМ), рус. пупырь ’прышч; пухір; пупышка; грыб’, пупырка ’завязь агуркоў’, польск. pępyrz ’пухір’ (1136 г., pampir у запісе, гл. Банькоўскі, 2, 539). Прасл. дыял. *роругь (< *рорь), гл. пуп (Фасмер, 3, 408).

Пупы́р2 ’сава’ (Сцяшк. Сл.). Гукапераймальнае (ад пупу! ’крык птушкі’), параўн. укр. пупенак, пупник ’від птушкі’, балг. пу́панец ’сава, Upupa epops’, пупа ’крычаць пупу! (пра саву)’ і лац. назву птушкі upupa.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пупуро́кпупышка’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Магчыма, з літ. pupuras ’тс’ (там жа); параўн., аднак, рус. дыял. пупу́рушка ’буланчык’, пупу́рушек, пу́прушек ’прышчык’, што дапускае самастойнае фанетычнае развіццё памяншальнай формы ад пупыр (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)