◎ Прышпіндэ́рыць ’прышыць’ (нясвіж., Жд. 1). Хутчэй за ўсё з рус. пришпандорить ’моцна прырабіць, прымацаваць; моцна і акуратна прышыць’, якое да шпандыр ’шавецкае прыстасаванне’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
надкляпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Падоўжыць, прыкляпаўшы што‑н. да чаго‑н. Надкляпаць ліст жалеза. // Прырабіць што‑н. да чаго‑н. кляпаннем. Надкляпаць калена трубы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напая́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што і чаго.
Паяннем прырабіць, прымацаваць што‑н. да чаго‑н. Напаяць кавалак металу. // Прыпайваючы, падоўжыць што‑н. Напаяць капец восі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напла́віць, ‑плаўлю, ‑плавіш, ‑плавіць; зак., што і чаго.
1. Прырабіць шляхам плаўкі. Наплавіць на паверхню метал.
2. Прыгатаваць шляхам плаўкі нейкую колькасць чаго‑н. Наплавіць свінцу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дарабі́ць, -раблю́, -ро́біш, -ро́біць; -ро́блены; зак., што.
1. Скончыць, завяршыць работу, давесці да патрэбнага ўзроўню.
Д. справы.
Д. праект забудовы.
2. Зрабіць дадаткова, прырабіць што-н. да чаго-н.
Д. ключ.
Д. ножку да стала.
|| незак. дарабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. даро́бка, -і, ДМ -бцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Прыдзе́лаць ’прырабіць, прыбудаваць’ (Бяльк.), прыдзе́лаць, прыдзя́лаць ’прымацаваць, прымацоўваць’ (рагач., Сл. ПЗБ). Усходнебеларускі арэал фіксацыі гэтых дзеясловаў, а таксама шырокая распаўсюджанасць карэляту прырабі́ць (гл.) сведчаць, хутчэй, на карысць запазычання з рус. приде́лать. Падаецца, аднак, што гэта другасная, больш позняя з’ява, таму што наяўнасць добра вядомых у жывой народнай мове аддзеяслоўных субстантываў з коранем ‑дзел‑ немагчыма трактаваць інакш, як на карысць спрадвечнасці ўласнай дзеяслоўнай пары дзе́лаць/прыдзе́лаць (< прасл. *dělati, гл. ЭССЯ, 4, 231–232), якая была паступова выціснута семантычна ідэнтычнай рабі́ць/прырабі́ць, параўн. прыдзе́л ’прыбудова да хаты’ (Бяльк., Мат. Маг.), прыдзе́лак ’тс’ (Мат. Маг.) ’унутраная перагародка ў хаце, канявая сцяна’, ’сенцы (частка хаты, якая не абаграваецца)’ (калінк., чавус., ЛА, 4), прыдзе́лок ’жылое памяшканне, прыбудаванае да хаты’ (Шушк.), ’прыбудова (да хаты, хлява)’ (Ян.), прыдзе́лак ’скрынка ў куфры’ (баран., Сл. ПЗБ). Параўн. ст.-рус. придѣлъ ’частка праваслаўнага храма з самастойным прастолам’, рус. дыял. приде́л ’асобнае памяшканне ў доме’, ’пярэдні пакой у хаце, святліца’, приде́лок ’жылая прыбудова да хаты’, ’прыбудова да двара, хлява’, укр. палес. придєл, придє́лок ’прыбудова да асноўнай будовы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прырабля́ць несов.
1. приде́лывать;
2. пристра́ивать;
3. (зарабатыватъ дополнительно) прираба́тывать;
4. разг. (прибавлять вязанием) подвя́зывать;
1-4 см. прырабі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыро́бка ’тое, што прыроблена’ (Ласт., Байк. і Некр.), пры́ро́бка, пры́роб, прыро́бак ’прыбудоўка да хаты або хлява’ (Шушк., ТС), пры́робка ’ўзор на канцы ручніка’ (ТС), сюды ж з іншай семантыкай прыро́бак ’дадатковы, пабочны заробак’ (ТСБМ). Ад прырабі́ць (прыробі́ць) ’далучыць, дабудаваць’, а таксама ’начараваць’ (ТС), гл. рабіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыла́дзіць, -а́джу, -а́дзіш, -а́дзіць; -а́джаны; зак.
1. што і да чаго. Прыстасаваць, прырабіць.
П. аглоблі да саней.
2. што. Зрабіць адпаведным па размерах, падагнаць.
П. раму да акна.
3. каго (што). Тое, што і прыстроіць¹ (у 2 знач.; разм.).
П. сына на завод.
|| незак. прыла́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыла́дка, -і, ДМ -дцы (да 1 і 2 знач.) і прыла́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыпая́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак.
1. што. Прырабіць паяннем.
П. ручку да чайніка.
2. што і каму. Вынесці судовае рашэнне ў адносінах да каго-н. (разм., неадабр.).
Яму прыпаялі пяць гадоў турмы.
|| незак. прыпа́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыпа́йванне, -я, н. (да 1 знач.) і прыпа́йка, -і, ДМ -ЙЦЫ, ж. (да 1 знач.).
|| прым. прыпа́йны, -ая, -ае і прыпа́ечны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)