перашпілі́ць, ‑шпілю, ‑шпіліш, ‑шпіліць; зак., што.
1. Расшпіліўшы, зашпіліць нанава, іначай. Перашпіліць паліто.
2. Прышпіліць, прыкалоць іначай, у другім месцы. Перашпіліць бант.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыстро́міцца ’прыладзіцца, уладкавацца, прыстасавацца’, прыстро́млены ’прыладжаны да чаго-небудзь’ (Мат. Гом.), прыстро́м ’прымак’ (Мат. Маг.). Укр. пристроми́ти ’прыкалоць, прабіўшы чым-небудзь вострым (калом, дзідай і пад.)’. Да стром, стро́мкі, стрэ́мка (гл.). Беларускія словы маюць пераважна пераноснае значэнне ў параўнанні з украінскім.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыко́лка, ‑і, ДМ ‑лцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыколваць — прыкалоць (у 1 знач.).
2. Р мн. ‑лак. Разм. Тое, чым прыколваюць што‑н. (звычайна валасы). У губах [Нінка] трымала прыколкі ад рассыпаных на спіне валасоў. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перакало́ць 1, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак., што.
Пакалоць, раскалоць усё, многае. Перакалоць дровы.
перакало́ць 2, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак.
1. што. Прыкалоць іначай або ў другім месцы; перашпіліць. Перакалоць значок.
2. каго. Закалоць чым‑н. вострым усіх, многіх. Перакалоць свіней.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прире́затьI-1 сов.
1. (дорезать) прырэ́заць, мног. папрыраза́ць, дарэ́заць; (свинью) прыкало́ць, дакало́ць;
2. (зарезать всех, многих) зарэ́заць, пазараза́ць, парэ́заць; (всех свиней) пакало́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
закало́ць 1, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак., каго-што.
1. Забіць, пракалоўшы чым‑н. вострым. Аднойчы ў баі, чалавек вялікай фізічнай сілы, Хамутоўскі закалоў штыком трох варожых салдат. Курто. // Забіць на мяса (свінню). — Наташа, парсюка ты запалі, каб дзеці на нішчымніцы не сядзелі. Шамякін.
2. Замацаваць, пракалоўшы чым‑н. вострым; прыкалоць. Закалоць валасы шпількамі.
закало́ць 2, ‑коле; зак.
Пачаць калоць 1 (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыко́л ’паля, кол, убітыя ў зямлю (для прычалу, для прывязвання жывёлы і пад.)’ (ТСБМ, ТС), прыка́л ’тс’ (Ян.). Няясна. У якасці дэрывацыйнай крыніцы прапануецца прыкало́ць, гл. калоць (ССБМ, 281), што наўрад ці адпавядае семантычнаму развіццю. Магчыма, да кол (гл.) ці ад калаці́ць (гл.). Параўн. ст.-рус. приколъкъ ’калы, убітыя ў дно для ўмацавання рыбалоўных сетак, закол, забой’ (Сразн.), рус. дыял. прико́л ’калок, убіты ў дно ракі для затрымання сеткі ў неабходным становішчы падчас рыбнай лоўлі’; ’рыбалоўны закол’, укр. при́кол ’невялікі калок, убіты ў зямлю’, при́кі́лок ’калок’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падкало́ць 1, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак., каго-што.
1. Прыкалоць, загінаючы або падгінаючы знізу. Падкалоць падол.
2. Прымацаваць шпількамі, сашчэпкамі, дадаючы да таго, што ўжо маецца. Падкалоць дакументы.
3. перан. Разм. Сказаць што‑н. з’едлівае, непрыемнае. — А вы, дзядзька, мусіць, некалі хвацкім кавалерам былі? — непрыкметна падколе Ваньку які-небудзь жартаўнік. Васілевіч. Васіль не адразу зразумеў жарт — ведаў, што бацька можа моцна і падкалоць часам, гэтак знянацку. Шамякін.
падкало́ць 2, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак., чаго.
Накалоць дадаткова. Падкалоць дроў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прышпілі́ць, ‑шпілю, ‑шпіліш, ‑шпіліць; зак., што.
1. Прымацаваць шпількай; прыкалоць. Прышпіліць паперу кнопкамі. □ Галя хуценька, похапкам надзела сукенку, прышпіліла як папала косы і выйшла ў першы пакой. Сабаленка. Рыбаку каля самага сэрца Прышпіліў я значок з Ільічом. Панчанка.
2. перан. Разм. Дадаць, далучыць (звычайна без патрэбы, не да месца). Аўтар «прышпіліў» да персанажаў лірычныя матывы, але нідзе не развіў іх і не паставіў у дзейсную і вобразную залежнасць ад канфлікту і ідэі. «Полымя». // Даўшы, замацаваць за кім‑н. (мянушку, празванне і пад.). Можа з дому яе [мянушку Свярдзёлак] прывёз, з-пад Валожына, а можа тут ужо нашы хлопцы прышпілілі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прикрепи́ть сов.
1. (крепко приделать) прымацава́ць, мног. папрымацо́ўваць; (прибить) прыбі́ць, мног. папрыбіва́ць; (приколоть) прыкало́ць, мног. папрыко́лваць, прышпілі́ць, мног. папрышпі́льваць; (приклеить) прыкле́іць, мног. папрыкле́йваць; (пришить) прышы́ць, мног. папрышыва́ць;
2. в др. знач. прымацава́ць, мног. папрымацо́ўваць;
прикрепи́ть отстаю́щего ученика́ к си́льному прымацава́ць адстаю́чага ву́чня да мо́цнага;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)