по́кат, ‑у, М ‑наце, м.

Тое, што і раскат. Палешукі стаялі, як строгія і справядлівыя суддзі, але сур’ёзныя твары іх часта рабіліся вясёлымі, і дружныя пакаты смеху напаўняла вуліцу. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Схіл ’нахіленая паверхня; пакаты спуск’ (ТСБМ, Гарэц., Бяльк.), ’спад’ (Некр. і Байк.), ’пакаты бок узгорка’ (БРС), схі́лак ’сыход, край, канец’ (Нас.). Параўн. укр. схил ’спадзісты бок гары’, польск. schyłek ’заняпад, канец; схон, адхон’. Дэвербатыў ад схіліць < хіліць, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скасаго́р, скасаго́рыцапакаты бок гары’ (слаўг., Яшк.; шальч., Сл. ПЗБ). Гл. касагор.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

укло́нный пака́ты, пака́цісты;

укло́нные зна́ки на железнодоро́жных путя́х зна́кі на чыгу́начных пуця́х для паказа́ння пака́ту.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Прыхлу́п ’суцэльнае бервяно, якое кладзецца над вокнамі, дзвярамі’ (калінк., ЛА, 4), пры́хлап, пры́хлуп ’пакатасць’ (калінк., Сл. ПЗБ), сюды ж варыянты: пры́хлю́п, пры́хлюн ’пакатая страха’; ’пакаты схіл (страхі, верха ў стозе)’ (ТС; маст., ганц., ЛА, 4), прыхлю́пістыпакаты’ (ТС), прыхлю́пая, прыхлу́пістая, прыхлу́піста (страха) ’пакатая страха’ (лун., калінк., ельск., кір., люб., ЛА, 4). Сюды ж таксама прыхлу́пкаваты ’прысадзісты’ (Мат. Гом.), прыклю́п ’паветка са сценамі для дроў, мякіны’ (лун., Нар. сл.). Да гукапераймальнага (імітатыўнага) ‑хлуп‑ (‑хлюп‑), ‑хлоп‑, параўн. палес. прі́хлопніпакаты’ (Бел.-укр. ізал.). Гл. ахлуп.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пласку́ша ’адрына, сяннік’ (паўн.-усх., КЭС). Да пласкіпакаты, спусцісты’ (гл.) > ’хлеўчык з пакатай страхой’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пласмо́ ’плашчыня, роўнядзь, плоскасць’ (Дуж-Душ.). Утворана па ўзору плазьмо ад пласкіпакаты, плоскі’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Спахо́мыпакаты (бераг)’ (Сцяшк. Сл.). Няясна; параўн. польск. pachać ‘капаць; зразаць’ (Фасмер, 3, 220). Гл. пахаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Плы́ўныпакаты (страха)’ (барыс., Сл. ПЗБ). Рэгіяналізм, утвораны пры дапамозе суф. *‑ьд‑ ад плы(ў)сці (гл.). Параўн. плыткі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сло́сныпакаты’: слосная страха (воран., ЛА, 4), ‘пахілы’ (воран., Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка (4, 489) параўноўваюць з літ. slĩsnai ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)