вы́йгрыш, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. гл. выйграць.

2. Тое, што выйграна.

Вялікі в. па пазыцы.

Быць у выйгрышы (выйграць; таксама перан.: аказацца ў больш выгадным становішчы).

|| прым. вы́йгрышны, -ая, -ае.

Выйгрышная пазіцыя (якая абяцае выйгрыш або ўдачу, поспех; перан.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́йгрышны, ‑ая, ‑ае.

1. Які дае права на выйгрыш. Выйгрышная пазыка. // На які выпаў выйгрыш. Выйгрышны білет.

2. Выгадны, які спрыяе поспеху. Выйгрышная пазіцыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

радыкалі́зм, -у, м.

1. Крайняя, бескампрамісная грамадска-палітычная пазіцыя партыі або групы асоб, якая характарызуецца імкненнем да кардынальных змен у сацыяльна-палітычнай сферы.

Палітычны р.

2. Склад думак і дзеянняў, уласцівы радыкалу (у 2 знач.); палітычная смеласць, рашучасць.

|| прым. радыкалі́сцкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фланг, -а, мн. -і, -аў, м.

Левы ці правы край шарэнгі, фронту, размяшчэння войск і пад.

Ударыць з фланга.

|| прым. фланго́вы, -ая, -ае.

Ф. ўдар.

Фланговая пазіцыя.

Ф. марш (рух уздоўж фронту праціўніка, які здзяйсняецца з мэтай ахапіць ці абысці яго фланг).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фланго́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да фланга, знаходзіцца на флангу, адбываецца з фланга. Фланговая пазіцыя. Фланговы ўдар.

2. у знач. наз. фланго́вы, ‑ага, м. Крайні з фланга ў шарэнзе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зыхо́дны, ‑ая, ‑ае.

Такі, з якога пачынаецца што‑н.; пачатковы. Зыходная пазіцыя. Выхадны пункт погляду. □ Для беларускіх пісьменнікаў, якія выступіла заснавальнікамі нацыянальнай прозы, фальклорныя крыніцы з’явіліся ў некаторай ступені зыходным пунктам, ад якога яны адштурхоўваліся. Пшыркоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Калама́ніца ’чарнільніца’ (ваўк., Сцяшк.). Нельга выключыць памылковага запісу каламарніца або каламажніца. Менш верагодна дапускаць спрашчэнне групы зычных, паколькі пазіцыя тут даволі тыповая і ў іншых адпаведных выпадках спрашчэння не назіраецца. Або, магчыма, тут было фармальнае збліжэнне лексем каламажка, каламазь і каланіца? Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Стано́вішча ‘месца знаходжання’, ‘пастава; поза’, ‘абставіны’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр.), ‘пазіцыя, пункт погляду’ (Стан.), ‘стан, месца, дзе жывуць рыбакі ў час лоўлі рыбы’ (дзісн., Яшк. Мясц.), ‘месца на пашы, дзе апоўдні стаіць быдла’ (Касп.), станаві́шча ‘месца, дзе стаяць каровы ўдзень’ (Сл. ПЗБ), станові́шчэ ‘стаянка’ (ТС). Укр. стано́вище ‘месца знаходжання, размяшчэнне’, ‘лагер, стан’, ‘месца прыпынку скаціны, якая пасецца’, рус. станови́ще ‘стан, табар, стаянка’, чэш. stanoviště ‘месца прыпынку, станцыя’, серб.-харв. ста̀новиште ‘пункт гледжання, пазіцыя’, балг. стано́вище ‘тс; месца знаходжання’, макед. становиште ‘пазіцыя, пункт погляду’. Дэрыват з суф. ‑ішч(а) ад прыметніка станавы (гл. стан), што прадстаўляе прасл. *stanovъ, *stanovati, параўн. стано́ўны ‘пастаянны’, станаві́ты ‘станоўчы’ (Нас.), станаўкі́ ‘ўстойлівы, рашучы’, станаві́ць ‘ставіць’ (Стан.), ст.-рус. становый, рус. дыял. становать, укр. станови́ти, польск. stanovíc, дыял. stanovny, чэш. stanovati, stanový, славен. stanovati, stanovit, серб.-харв. становати, сталован, балг. стану́вам, стано́вен, макед. станува. Магчыма, ужо прасл. *stanoviště ‘стан, стаянка’, паводле Гарачавай (ЭИРЯ, 9, 63–64), утворанага ад зыходных *ŭ‑асноў або ŏ‑асноў, якія перад галоснымі атрымалі канцавое ‑ou̯: *stanou̯‑išče > stanov‑išče > *stan‑ovišče. Бярнар (Бълг. изсл., 98) выводзіць аснову *stanov‑ з іменных форм, параўн. ст.-слав. Р. скл. адз. л. станоу — Н. скл. мн. л. станове, пры старой форме станище < станъ ‘stadium’. Ён жа звяртае ўвагу на семантычную тоеснасць балг. стано́вище ‘пункт погляду’ і чэш. stanovisko ‘тс’ (там жа, 104). У сучаснай беларускай мове супрацьпастаўленне семантыкі ‘месца’ і ‘дзеянне’ рэалізуецца праз ужыванне назоўніка ста́ўленне ‘пазіцыя, адносіны’, гл. Пацюпа ў Станкевіч, Язык, 1182.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ра́цыя ’падстава, сэнс, аснова, слушнасць’ (ТСБМ, Нас., ТС), ’прычына, прэтэнзія’ (Нас., Шат.), ра́ца ў выразе без дай рацы ’без прычыны, адвольна’ (Шат.), ст.-бел. рация ’аргумент, довад’ (Ст.-бел. лексікон). Праз польск. racja ’тс’, што з лац. ratiō ’разлічаная пазіцыя; доказ, довад, меркаванне’ (Булыка, Лекс. запазыч., 192).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

батарэ́я, -і, мн. -і, -рэ́й, ж.

1. Артылерыйскае тактычнае падраздзяленне, якое складаецца з некалькіх гармат, а таксама пазіцыя, якую займае такое падраздзяленне.

Мінамётная б.

2. Аб’яднанне некалькіх аднатыпных прылад, прыстасаванняў у адзіную сістэму для эфектыўнага дзеяння.

Б. акумулятараў.

3. Сукупнасць злучаных паміж сабой крыніц току, энергіі.

Сонечная б.

|| памянш. батарэ́йка, -і, ДМ -рэ́йцы, мн. -і, -рэ́ек, ж. (да 3 знач.).

|| прым. батарэ́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)