сі́нтаксіс, -а і -у, м.

1. -у. Уласцівыя пэўнай мове спосабы спалучэння слоў у словазлучэнні і сказы, а таксама раздзел граматыкі, які вывучае сістэму моўных катэгорый, звязаных са спалучэннем слоў і будовай сказаў.

С. беларускага простага сказа.

2. -а. Падручнік, кніга, прысвечаныя вывучэнню такога раздзела граматыкі (разм.).

Купіць «Сінтаксіс беларускай мовы».

|| прым. сінтаксі́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прагарта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Гартаючы, перабраць старонкі, лісты чаго‑н. Алеся зноў разгарнула падручнік, хутка прагартала некалькі старонак. Шамякін.

2. Гартаць некаторы час. У галаве.. [Мар’і Андрэеўны] скакалі лічбы, круціліся фразы — яна нездарма цэлы дзень прагартала ў бібліятэцы газеты. Хадановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навіга́цыя, -і, ж.

1. Суднаходства, мараплаванне.

Адкрыць навігацыю.

2. Перыяд года, калі магчыма суднаходства.

3. Навука аб спосабах выбару шляху і метадах ваджэння суднаў, лятальных і касмічных апаратаў.

Падручнік па навігацыі.

Паветраная н.

Касмічная н.

4. Тэхналогія, працэс кіравання і выбару аптымальнага маршруту для транспартнага сродку з дапамогай навігатара (у 2 знач.).

Аўтамабільная н.

|| прым. навігацы́йны, -ая, -ае.

Н. перыяд.

Навігацыйныя прыборы.

Навігацыйная сістэма

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ствары́ць, ствару́, ство́рыш, ство́рыць; ство́раны; зак.

1. каго-што. Зрабіць існуючым.

С. касмічныя караблі.

С. хімічную прамысловасць.

2. што. Сфарміраваць, арганізаваць.

С. фірму.

С. пры інстытуце падрыхтоўчыя курсы.

3. што. Забяспечыць што-н., зрабіць магчымым што-н.

С. умовы для нармальнай работы.

4. Напісаць, скласці; намаляваць моўнымі сродкамі.

С. добры падручнік.

С. жывы вобраз народа.

|| незак. ствара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. стварэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэдагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; незак., што.

1. Чытаць, правяраць і выпраўляць які‑н. тэкст, рукапіс, праводзіць літаратурную апрацоўку тэксту, рукапісу. Рэдагаваць артыкул. □ Матэрыялы ў насценную газету ўсё больш прыбывалі. А Сёмка Чыжык з запалам рэдагаваў яе. Каваль.

2. Кіраваць выданнем чаго‑н., быць рэдактарам. Рэдагаваць падручнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

такі́¹, -а́я, -о́е, займ.

1. указ. Менавіта гэты, падобны да гэтага або да таго, пра які гаварылася раней ці гаворыцца далей.

Такая цёплая зіма ў нас упершыню.

Т. падручнік нам і патрэбны.

2. азнач. Ужыв. для ўзмацнення ступені якасці, уласцівасці.

Ён т. прыгожы.

Т. звонкі голас.

3. у знач. наз. тако́е, -о́га, н. Нешта, што звяртае на сябе ўвагу: смешнае, незвычайнае, страшнае і пад.

Што я такое сказаў?

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чыта́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Кніжка, часцей падручнік, які змяшчае невялікія тэксты, творы ці ўрыўкі з твораў, для практыкавання ў чытанні, набыцця навыкаў у чытанні; хрэстаматыя. Характэрна, што большая частка.. баек [Коласа] напісана для дзяцей, прынамсі паэт меркаваў змясціць іх у дзіцячай чытанцы. Казека. Настаўніца бярэ беларускую чытанку «Родны край». Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навіга́цыя, ‑і, ж.

1. Суднаходства, мараплаванне.

2. Перыяд года, калі па мясцовых кліматычных умовах магчыма суднаходства. На рацэ яшчэ не закрылася навігацыя, адзін за адным ішлі катэры, цягнучы на буксірах гружаныя баржы. Лупсякоў.

3. Адзін з асноўных раздзелаў навукі аб суднаваджэнні, які вывучае метады прагназавання руху, вызначэння месца знаходжання карабля. Практычная навігацыя. Падручнік па навігацыі.

•••

Паветраная навігацыя — тое, што і аэранавігацыя.

[Лац. navigatio — суднаходства, мараплаванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

подру́чник

1. ист. васа́л, -ла м.;

2. (выполняющий подсобную работу) падру́чны, -нага м., спадру́чны, -нага м.; (помогающий) памага́ты, -тага м.; (помощник) памо́чнік, -ка м.;

3. (в токарном станке) техн. падру́чнік, -ка м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сі́нтаксіс, ‑а і ‑у, м.

1. ‑у. Уласцівыя пэўнай мове спосабы спалучэння слоў у словазлучэнні і сказы, а таксама раздзел граматыкі, які вывучае сказ і спосабы спалучэння слоў у сказе. Асноўнымі раздзеламі граматыкі з’яўляюцца марфалогія і сінтаксіс. Граматыка. // Сукупнасць сінтаксічных з’яў, характэрных для твораў таго ці іншага пісьменніка. Намагаючыся арганічнага сплаву лірычнай, эмацыянальнай плыні з бытавой, апісальнай, Янка Брыль стварае ў рамане свой сінтаксіс. Юрэвіч.

2. ‑а. Кніга, падручнік, прысвечаныя вывучэнню дадзенага аддзела граматыкі.

[Грэч. syntaxis.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)