паве́ць ж.
1. пове́ть; наве́с м.;
2. дровяно́й сара́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
маркі́за 1, ‑ы, ж.
Жонка або дачка маркіза.
[Фр. marquise.]
маркі́за 2, ‑ы, ж.
Навес над акном, дзвярыма, балконам для засцярогі ад сонца. // Штора на акно або дзверы, якая апускаецца зверху ўніз.
[Фр. marquise.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шацёр, шатра́, мн. шатры́, шатро́ў, м.
1. Лёгкае пераноснае жыллё з тканіны, скуры і пад., якое будуецца звычайна ў форме конуса.
2. Высокі пірамідальны чатырохгранны ці васьмігранны дах (цэркваў, званіц, вежаў і пад.; спец.).
|| прым. шатро́вы, -ая, -ае.
Ш. навес.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Надры́ва ’навес для захавання дроў’: У надрывае дроў нʼи паленца (Сцяшк. Сл.). Са спалучэння прыназоўніка на (значэнне мэты, прызначэння) і назоўніка дрыва ’дровы’; цікавая мадэль універбацыі, узнікшая на падставе семантычнай кандэнсацыі паветка (навес) на дрыва > на дрыва > надрывау параўн. надзіклі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паднаве́с ’павець’ (Сл. ПЗБ), паднаве́ска ’тс’ (Сцяшк. Сл., ДАБМ, 798). Гл. навес.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
казыро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м.
1. Цвёрдая частка ў галаўным уборы, якая выступае над ілбом; брыль.
2. Невялікі навес у чым-н., над чым-н.
К. пад’езда.
◊
Браць (узяць) пад казырок — аддаць чэсць, прыкладаючы правую руку да галаўнога ўбору.
|| прым. казырко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стрэ́шка ж.
1. уменьш.-ласк. кро́велька;
2. (над колодцем и т.п.) наве́с м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шатро́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да шатра (у 1, 3 знач.). Шатровы навес. Шатровая сетка. // Які мае шацёр, з шатром (у 2 знач.). Шатровыя вароты.
2. Пабудаваны, зроблены шатром (у 2 знач.). Сілуэты шатровых цэркавак і каплічак дакладна супадаюць з абрысамі бухматых карэльскіх елак. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Брыль 1 ’казырок летняй шапкі; шляпа’ (Касп., Бяльк., Бір. Дзярж., Шн., Гарэц., Інстр. I, Тарн., Маш., БРС, КЭС, лаг., Мядзв.). Укр. бриль. Запазычанне з польск. bryl ’тс’ (якое лічыцца запазычаннем з італ. ombrello ’парасон’; Варш. сл., 1, 215). Рыхардт, Poln., 37; Фасмер, 1, 214; Рудніцкі, 208 (лічыць, што польск. bryl < укр. < італ.?); Бернекер, 93.
Брыль 2, брылёк ’невялікі выступ над жаралом печы’ (Янк. Мат., Шушк., Інстр. I), ’карніз’ (Шат.). Відавочна, метафарызацыя да брыль 1 (гл.): ’брыль, казырок’ → ’казырок, навес’ → ’навес, выступ’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыстрэ́шак, прыстрэ́шша ’край даху, які навісае над чым-небудзь; падстрэшак’ (нараўл., ашм., іўеў., пух., ЛА, 4), ’часткі ганка’ (Інстр. 1). Да стрэшка, страха (гл.), параўн. дакладныя фармальныя адпаведнікі ў серб.-харв. прѝстрешак і славен. pristréšek ’навес; порцік, галерэя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)