экс-...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «былы», напрыклад: экс-чэмпіён, экс-міністр.

[Ад лац. ex — з, ад.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прэм’е́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Тое, што і прэм’ер-міністр.

2. Акцёр, які выконвае першыя ролі (спец.).

|| ж. прэм’е́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (да 2 знач.; разм.).

|| прым. прэм’е́рскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паўнамо́цны полномо́чный;

~ны прадстаўні́к — полномо́чный представи́тель;

○ п. міні́стр — дип. полномо́чный мини́стр

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

портфе́ль партфе́ль, -ля м.;

мини́стр без портфе́ля міні́стр без партфе́ля;

редакцио́нный портфе́ль рэдакцы́йны партфе́ль;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

двухмо́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Які карыстаецца дзвюма мовамі. Міністр Тугут хоча абаперціся ў Заходняй Беларусі на кулака, дае пазыкі, адкрывае двухмоўныя школы, прыдобрываецца. Пестрак.

2. Складзены на дзвюх мовах. Двухмоўны слоўнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

партфе́ль, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Чатырохвугольная сумка з засцежкай, звычайна скураная, для нашэння кніг, папер.

2. Пра пасаду міністра ў некаторых краінах; таксама кіруючая пасада наогул.

Размеркаванне партфеляў.

Міністр без партфеля (назва асобай міністэрскай пасады).

3. перан. Рукапісы, прынятыя да друку выдавецтвам, рэдакцыяй.

Рэдакцыйны п.

|| прым. партфе́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

партфе́ль, ‑я, м.

1. Чатырохвугольная сумка з засцежкай, у якой носяць кнігі, паперы і пад. Васіль Дзянісавіч надзеў халат, апрануў паліто, глыбей насунуў кепку і ўзяў у рукі партфель. Мележ. Невядома, чым бы ўсё скончылася, каб у гэты час не ўвайшлі незнаёмыя людзі з вялікімі жоўтымі партфелямі... Чарот.

2. Пасада міністра. Размеркаванне партфеляў. // Кіруючая пасада наогул.

3. Сукупнасць рукапісаў, каштоўных папер і пад., якія знаходзяцца ў распараджэнні рэдакцыі, банка і пад. Рэдакцыйны партфель.

•••

Міністр без партфеля гл. міністр.

[Ад фр. portefeuille.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прэм’е́р, ‑а, м.

Разм.

1. Тое, што і прэм’ер-міністр.

2. Акцёр, які выконвае першыя, галоўныя ролі. Апрача абвешчаных артыстаў, у сённяшнім канцэрце бярэ ўдзел выдатны артыст, прэм’ер імператарскіх тэатраў Павел Юткевіч. Мікуліч.

[Ад фр. premier — першы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Візі́р 1 ’відашукальнік (у фота- і кінаапараце)’; ’частка прыцэльнага прыстасавання з вузкай шчылінай’; ’прылада для візіравання’ (КТС, БРС). Паходзіць з рус. визир < ням. Visier ’мішэнь’ (Фасмер, 1, 313) < лац. visus ’від, выгляд’.

Візі́р 2 ’міністр, высокі саноўнік у Турцыі і іншых мусульманскіх дзяржавах’ (БРС). Паходзіць са ст.-рус. формы визирь < араб.-тур. väzir. Гл. Фасмер, 1, 313.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прэзідэ́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. У некаторых краінах — выбраны на пэўны тэрмін кіраўнік дзяржавы. Прэзідэнт ЗША. Прэзідэнт Францыі.

2. Старшыня, абраны для кіравання арганізацыяй, установай. Прэзідэнт Акадэміі навук БССР. □ Міністр фінансаў Роберт Андэрсан да прызначэння на гэтую пасаду быў прэзідэнтам буйнейшай нікелевай амерыкана-канадскай карпарацыі. Лушчыцкі.

[Ад лац. praesidens, praesidentis — які сядзіць наперадзе, які старшынствуе.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)