ды́лда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Разм. пагард. Пра высокага нязграбнага чалавека (часцей пра жанчыну). А жонку меў [купец], на жаль, панурую, худую дылду з чорнымі вусамі, як у мышы. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пачапа́ць сов.
1. потро́гать;
2. разг. (прикоснувшись, оставить след, слегка повредить) тро́нуть;
мы́шы ~па́лі кні́гу — мы́ши тро́нули кни́гу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сцерабі́ць сов.
1. искроши́ть;
мы́шы сцерабі́лі ўсё жы́та ў гумне́ — мы́ши искроши́ли всю рожь в гумне́;
2. съесть, уплести́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усу́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
Колькасць страчанага прадукта пры высыханні. Нормы ўсушкі. / у іран. ужыв. Калі ў краме ёсць нястача, Дык «усушка» там, няйначай, Ці «утруска», ці мо’ «мышы» — Так заўсёды ў актах піша. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панато́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. што. Натачыць, навастрыць усё, многае. Панаточваць нажы.
2. чаго. Вытачыць на станку вялікую колькасць чаго‑н. Панаточваць верацён.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), чаго. Нагрызці вялікую колькасць чаго‑н. (пра грызуноў, насякомых). Панаточвалі мышы саломы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрэ́бціся несов.
1. (производить шум, скребя) скрести́сь;
мы́шы ~бліся пад падло́гай — мы́ши скребли́сь в подпо́лье;
2. страд. скобли́ться; чи́ститься, очища́ться; см. скрэ́бці 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ператачы́ць 1, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.
1. Натачыць, затачыць нанава. Ператачыць жалязка рубанка.
2. Натачыць, затачыць усё, многае. Ператачыць усе нажы. Токар ператачыў усе загатоўкі.
ператачы́ць 2, ‑точыць; зак., што.
Праесці, прагрызці, нарабіць дзірак у многіх месцах. Шашаль ператачыў бярвенне. Крот ператачыў увесь агарод. // Грызучы, знішчыць. Мышы ператачылі салому.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
памалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
1. Закончыць малацьбу, абмалаціць усё. Мікалай Гаркун бліснуў вачамі і прагугнявіў: — Хлеб у свірне лічаць. Пакуль памалоцяць яго, дык мышы палову ператочаць. Гроднеў.
2. і без дап. Малаціць некаторы час. [Параска:] — Жаночкі, то вы ж не баўцеся. Падаіце кароў, павячэрайце ды падбяжыце на ток, памалоцім яшчэ трошкі... Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мыш, ‑ы; мн. мышы, ‑эй; ж.
Невялікі грызун, звычайна шэрага колеру, з вострай мордачкай і доўгім тонкім хвастом. Палявая мыш.
•••
Лятучая мыш — тое, што і кажан.
Гуляць у ката і мыш гл. гуляць.
Загінуў як рудая мыш гл. загінуць.
Надзьмуцца як мыш на крупы гл. надзьмуцца.
Сядзець як мыш пад венікам (пад мятлою) гл. сядзець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утру́ска, ‑і, ДМ утрусцы; Р мн. ‑сак; ж.
1. Змяншэнне вагі сыпучага рэчыва пры перавозе, перасыпанні і пад. / у іран. ужыв. Калі ў кране ёсць нястача, Дык «усушка» там, няйначай, Ці «утруска», ці мо’ «мышы» — Так заўсёды ў актах піша. Крапіва.
2. Колькасць страчанага ў выніку перавозу, перасыпання чаго‑н. сыпучага. Падлік утрускі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)