спружы́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак. і (рэдка) зак.
1. Змяняць (змяніць) сваё становішча пад уздзеяннем якой-н. сілы і вяртацца (вярнуцца) ў ранейшае становішча пасля спынення гэтага ўздзеяння; аказваць (аказаць) супраціўленне ціску.
Кладка спружыніць пад нагамі.
2. перан., што. Напружваць, рабіць (зрабіць) пружыністым, пругкім (разм.).
С. мускулы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рухлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і рухавы. У гэтых яркіх рухлівых агнях было штось надзвычай павабнае і цікавае. Колас. Мускулы твару вельмі рухлівыя, чулыя і кожную хвіліну мяняюць выраз. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нарасці́ць, -рашчу́, -ро́сціш, -ро́сціць; зак.
1. чаго. Вырасціць у нейкай колькасці.
Н. кветак.
2. што і чаго. Вырасціць што-н. на чым-н.
Н. мускулы.
3. што. Павялічыць у памерах, дабаўляючы што-н.
Н. сцяну.
|| незак. наро́шчваць, -аю, -аеш, -ае; наз. наро́шчванне, -я, н. і нарашчэ́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бі́цэпс, ‑а, м.
Адна з мышцаў пляча, якая згінае руку ў лакцявым суставе, або сцягна, якая згінае галёнку ў каленным суставе. А Валодзя сагне руку ў локці і паказвае на мускулы. — Паглядзіце, якія біцэпсы! Рунец.
[Ад лац. biceps — двухгаловы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
му́скул, ‑а, м.
Тое, што і мышца. Яворскі ўнутрана здрыгануўся, але ніводзін мускул на твары не выдаў яго хвалявання. Колас. Дзесяткі рук па камандзе напружылі мускулы, — зруб узняўся і, пагойдваючыся, паплыў цераз двор на новы падмурак. Брыль.
[Лац. musculus — мышца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нарасці́ць, ‑рашчу, ‑росціш, ‑росціць; зак.
1. чаго. Вырасціць у нейкай колькасці. Нарасціць кветак. Нарасціць агуркоў.
2. што і чаго. Вырасціць што‑н. на чым‑н. Нарасціць мускулы. Нарасціць тлушчу.
3. што. Павялічыць у памерах, дабаўляючы што‑н. Нарасціць сцяну. Нарасціць канат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лицево́й
1. (относящийся к лицу человека) переводится обычно формой род. сущ. «твар»;
лицевы́е му́скулы му́скулы тва́ру;
лицево́й нерв нерв тва́ру;
2. (передний) пярэ́дні; (верхний) ве́рхні; (наружный) во́нкавы; (о ткани, одежде и т. п.) до́бры, пра́вы;
лицева́я сторона́ мате́рии до́бры (пра́вы) бок матэ́рыі;
3. (личный) асабо́вы;
лицево́й счёт асабо́вы раху́нак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
замкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -нёны і -ну́ты; зак.
1. што. Зачыніць на замок, на ключ.
З. дзверы.
З. хату.
2. каго-што. Памясціць куды-н., зачыніўшы на замок.
З. ката ў каморы.
З. паперы ў скрынку.
3. што. Злучыць канцы, крайнія часткі чаго-н.
З. электрычны ланцуг.
З. кола акружэння.
|| незак. замыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| прым. замыка́льны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).
Замыкальныя мускулы (у малюска).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
налі́цца, -лью́ся і -лію́ся, -лье́шся і -ліе́шся, -лье́цца і -ліе́цца; налі́ўся, -ліла́ся, -ло́ся; налі́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нацячы, пранікнуць куды-н.
Налілася вада ў бочку.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Напоўніцца чым-н. вадкім.
Вядро налілося роўна з берагамі.
3. перан. Змяніць колер, афарбоўку.
Шчокі наліліся румянцам.
4. Стаць сакавітым, спелым.
Яблыкі наліліся сокам.
5. перан. Напоўніцца якой-н. якасцю (сілай, здароўем, злосцю і пад.).
Мускулы наліліся.
◊
Наліцца кроўю (разм.) — пачырванець ад прыліву крыві.
|| незак. наліва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напру́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
1. Зрабіцца пругкім. Мускулы на твары Івана Іванавіча напружыліся, застылі. Гамолка.
2. Сабрацца з сілай, прыкласці намаганне, робячы што‑н. Вялізная рыбіна ўздрыгнула, напружылася і пацягнула за сабою лодку. Ваданосаў. Лейтэнант напружыўся, варухнуў нагамі і тут жа з глухім стогнам упаў на зямлю. Курто.
3. перан. Узмацніцца, павысіцца (аб ступені праяўлення чаго‑н.). Рукі мімаволі моцна сціснулі стрэльбу, слых напружыўся, а вочы да болю ўпіліся ў цемру. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)