мадэлява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е, -лю́й; -лява́ны і мадэлі́раваць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -ра́ваны; незак., што.
Рабіць, ствараць мадэль (у 1 і 4 знач.) чаго-н.
|| зак. змадэлява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны і змадэлі́раваць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -ра́ваны.
|| наз. мадэлява́нне, -я, н. і мадэлі́раванне, -я, н.
М. гідразбудаванняў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
станда́рт, -у, М -рце, мн. -ы, -аў, м.
1. Тыпавы ўзор, мадэль, якім павінна адпавядаць што-н. сваім памерам, формай, якасцю і пад.
Зацверджаны с. вырабаў.
2. перан. Тое, што не мае ў сабе нічога арыгінальнага, своеасаблівага, творчага.
Дзейнічаць па стандарце.
|| прым. станда́ртны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
луна́ючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад лунаць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які плаўна ляціць, рухаецца, лунае ў паветры. Лунаючая мадэль самалёта. Лунаючы палёт.
3. Дзеепрысл. незак. ад лунаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устарэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Які не адпавядае сучасным патрабаванням, выйшаў з ужытку, моды. Устарэлыя погляды. Устарэлыя тэорыі. Устарэлая мадэль адзення. Устарэлае слова. □ На Мінскім камвольным камбінаце, напрыклад, ідзе замена ўстарэлых станкоў і машын больш высокапрадукцыйнымі. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маке́т, ‑а, М ‑кеце, м.
Узор, схема чаго‑н., звычайна ў паменшаным выглядзе; мадэль. У кутку на тумбачцы пабліскваў макет рэактыўнага рухавіка. Алешка. // У паліграфіі — папярэдні ўзор, пробны экземпляр кнігі, газеты і пад. Макет святочнага нумара газеты.
[Фр. maquette ад іт. macchietta— накід.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Модэль ’мадэль’ (Яруш.). З польск. model, якое з франц. modéle < іт. modello — памяншальнае да modo < лац. modus ’спосаб’. Гл. таксама мадэль і модус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мадэлі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., што.
1. Рабіць, ствараць мадэль (у 2, 3 і 6 знач.). Мадэліраваць паліто. Мадэліраваць новую марку аўтамашыны.
2. У скульптуры — апрацоўваць паверхню, падаючы ёй пэўную форму; ляпіць.
3. У жывапісе — перадаваць аб’ём, рэльефнасць на карціпе пры дапамозе светаценю.
[Фр. modeler ад лац. modulus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устарэ́ць, ‑эе; зак.
Перастаць адпавядаць сучасным патрабаванням, выйсці з ужытку, моды. Устарэла мадэль станка. □ [Пушкоў:] — Ісціна, што любоў і голад правяць светам, устарэла. Гаўрылкін. [Настаўнік:] — У тваіх вершах усё вельмі проста, вельмі ўсё зразумела. Цяпер гэта не ў модзе, устарэла. Бялевіч. Кінь, Ілья, пустое дзела! Твая тэхніка ўстарэла. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вадгадунцы ’разгадкі’ (Гарэц.). Да гадаць (гл.). Словаўтваральная мадэль няясная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адле́ць ’здаўна’ (Гарэц., Др.-Падб.) да лета. Словаўтваральная мадэль не тыповая. Магчыма, адлець < *ад летась.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)