Тамга́ ’кляймо, метка, пячаць, пячатка’, ’гандлёвая пошліна’ (ТСБМ), ст.-бел. тамга, томга ’гандлёвае мыта’ (Ст.-бел. лексікон). З рускай мовы, параўн. стараж.-рус. тамга/*тамъга ’кляймо; пячатка; від падатку, уведзенага на заваяванай тэрыторыі Старажытнай Русі татара-манголамі’, пазней, у Маскоўскім княстве, — ’гандлёвая пошліна’. Ст.-цюрк. tamɣa ’пячатка, адбітак’, сучасныя манг. тамга́ ’пячатка; штэмпель; штамп’, ’кляймо, таўро’, ’туз (у картах)’, каз.-тат. тамга́ ’метка; таўро, кляймо; пячатка’, тур. damga ’кляймо, штэмпель; пломба; проба (на каштоўных вырабах)’ і інш. (Чарных, 2, 227; Фасмер, 4, 18; Анікін, 531).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
клеймава́ць, кляйму́ю, кляйму́еш, кляйму́е; кляйму́й; клеймава́ны; незак., каго-што.
1. Ставіць кляймо на каго-, што-н.
К. жывёлу.
К. тканіну.
2. перан. Сурова асуджаць; ганьбіць.
К. падпальшчыкаў вайны.
К. гультаёў.
|| зак. заклеймава́ць, -кляйму́ю, -кляйму́еш, -кляйму́е; -кляйму́й; -клеймава́ны.
|| наз. клеймава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пераклеймава́ць, ‑кляймую, ‑кляймуеш, ‑кляймуе; зак., што.
1. Паклеймаваць усё, многае. Пераклеймаваць усе тавары.
2. Паклеймаваць нанава, іначай, паставіць новае кляймо.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
про́ба², -ы, мн. -ы, проб, ж.
Колькасць частак высакароднага металу, якая змяшчаецца ў пэўнай колькасці вагавых долей сплаву, а таксама кляймо на вырабах з высакароднага металу, якое абазначае гэту колькасць.
Золата нізкай пробы.
|| прым. про́бны, -ая, -ае (спец.).
Пробнае золата (з кляймом пробы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Таўро́ ’кляймо, распазнавальны знак’ (ТСБМ, Ласт.), ’кляймо, штэмпель’ (Некр. і Байк.). Укр., рус. тавро́ ’тс’. Тлумачаць з тур. tuɣra ’манаграма султана’ (Фасмер, 4, 8; Анікін, 521), параўн. ст.-цюрк. tuɣraɣ ’манаграма, пячатка хана, распараджэнне хана’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адклеймава́ць, ‑кляймую, ‑кляймуеш, ‑кляймуе; зак., каго-што.
Паставіць кляймо на пэўных прадметах, групе прадметаў; заклеймаваць. Адклеймаваць лес. Адклеймаваць жывёлу на забой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таўро́, ‑а, н.
1. Кляймо на скуры ці па рагах сельскагаспадарчых жывёл як распазнавальны знак. Паставіць таўро.
2. Прылада для клеймавання жывёлы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клеймава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад клеймаваць.
2. у знач. прым. Які мае на сабе кляймо, з кляймом. Клеймаваная жывёла. Клеймаваная мэбля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тавро́
1. (клеймо) таўро́, -ра́ ср., кляймо́, -ма́ ср.;
2. (орудие для клеймения) таўро́, -ра́ ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
клеймава́ць, кляймую, кляймуеш, кляймуе; незак., каго-што.
1. Ставіць кляймо, знак на якіх‑н. прадметах, вырабах. Клеймаваць тавар. Клеймаваць палатно. // Выпальваць кляймо на скуры жывёлы. Клеймаваць коней. // Выпальваць метку на целе злачынца (у некаторых дзяржавах і ў Расіі да 1863 г.).
2. перан. Сурова асуджаць; бічаваць, ганьбаваць. Клеймаваць віноўнікаў вайны. / чым (у спалучэнні са словам «ганьба»). Сябры, сягоння наша пакаленне, Як самых чэсных, знае ўся зямля. Кляймуйце ж ганьбай тых, чыё сумленне Каштуе гэтак танна: паўрубля! Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)