Раі́цца ’здавацца, мігцець’: раіцца ўваччу (Сержп. Прык.). Метафарычны перанос раі́цца (пра пчол), гл. рой. Гл. таксама роіцца ’раіцца’, ’здавацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пасава́ць², -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; незак.
1. Заяўляць пас² (у 1 знач.) у картачнай гульні.
2. перан. Прызнаючы сябе бяссільным, няздольным, адказвацца ад далейшых намаганняў, здавацца.
Не п. ні перад чым.
|| зак. спасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гре́зиться безл. мро́іцца; (мечтаться) ма́рыцца; (мерещиться) здава́цца; (видеться во сне) сні́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каза́ться несов. здава́цца;
ка́жется вводн. сл. здае́цца;
каза́лось вводн. сл. здава́лася.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пастрайне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць стройныя, страйнейшым. Нават магло здавацца, што ён [Адам Блецька] выраўняўся і пастрайнеў з усёй сва[ёй] постаці. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мжыць ’заплюшчыць вочы’, мжы́цца ’змыкацца, заплюшчвацца’, ’мроіцца, здавацца’ (Нас., Яруш.). Укр. мига́тися, мигну́тися ’мроіцца, здавацца’, ’здацца’, ’мільгаць’, польск. mżyć, mżeć ’міргаць (вачыма)’, ’драмаць’, ’склейвацца (пра вочы)’, ’глядзець, нібы праз туман’, mżonki ’паўсон’. Да прасл. migati > міга́ць (гл.) (Брукнер, 351) ’хутка рухацца туды-сюды’ > ’міргаць вачыма, калі надыходзіць сон’ (параўн. літ. miegóti ’спаць’) > ’бачыць праз сон нешта час-ад-часу’ > ’здавацца, мроіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мне́віцца ’здавацца’ (паўд.-усх., КЭС). Да мле́віцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мярсце́нь ’нябожчык, які даўно ужо памёр’, ’здань’ (паўн., КЭС), мерсьціцца ’здавацца’, прымярэсціцца ’вярзціся’ (там жа), рус. мерещиться ’тс’, рус. ярасл. мерестить ’здавацца’, разан., кастр. мереститься. Да прасл. merkst‑, суфікс якога са ‑sk‑ (Бернекер, 2, 38; Фасмер, 2, 603).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прычува́цца ’здавацца, падавацца (па гуку)’ (ТС), ’чуцца’ (Нас.). Да чуваць, чуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рабе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Станавіцца рабым (у 1 знач.).
2. Здавацца рабым ад наяўнасці чаго‑н. рознакаляровага. Бірка .. ажно рабела ад значкоў. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)