падва́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Прыстасаванне ў паравых і інш. машынах у выглядзе стрыжня для рэгуліроўкі сілы або хуткасці руху чаго-н., рычаг.
2. Тоўстая жэрдка, пры дапамозе якой прыпадымаюць цяжары; вагар.
|| прым. падва́жнікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
слізкава́ты, ‑ая, ‑ае.
Трохі слізкі. Урэшце,.. [Адаму] ўсё ж неяк удалося намацаць нагамі слізкаваты і вузкі, як абструганая жэрдка, парог. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сча́лка, ‑і, ДМ ‑лцы, ж.
Спец.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. счаліць.
2. Канат або жэрдка, якія ўжываюцца для счальвання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парубе́нь, ‑бня, м.
Абл. Жэрдка для прыціскання сена, саломы або снапоў на возе. Пад бок лучыў парубень, цвёрды, слізкі — чуваць рукой. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ды́шаль, ‑шля, м.
1. Жэрдка, прымацаваная да сярэдзіны пярэдняй восі калёс пры парнай запрэжцы. // Такая жэрдка ў калёсным сельскагаспадарчым інвентары для злучэння яго з трактарам або іншай машынай.
2. Жалезная выгнутая пласціна ў плузе, да пярэдняга канца якой прымацоўваецца ворчык. Стары Карповіч падвёў каня да свайго загону, усадзіў плуг у баразну, сеў на дышаль, закурыў, пачаў чакаць. Карпюк.
[Польск. dyszel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бледнатва́ры, ‑ая, ‑ае.
1. З бледным тварам. Высокі і тонкі, як жэрдка, бледнатвары юнак нясмела падышоў да стала. Хведаровіч.
2. Назва чалавека белай расы (у індзейцаў).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баранава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; незак., што.
1. Разрыхляць глебу бараной.
2. Пакідаць баразну, след на чым-н. (разм.).
Жэрдка баранавала зямлю.
|| зак. узбаранава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны, забаранава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны і пабаранава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны.
|| наз. баранава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шост, шаста, М шасце, м.
1. У спорце — спецыяльная бамбукавая ці пластмасавая жэрдка, якая выкарыстоўваецца ў якасці апоры для скачкоў у вышыню.
2. Доўгая тонкая палка ці жэрдка. На беразе нас ужо чакалі чаўны. На іх стаялі хлопцы з вёсламі і шастамі. Няхай. У зямлю быў уваткнут высокі шост, а на ім вісеў вялікі чырвоны сцяг. Гарэцкі.
•••
Шастом галавы (носа) не дастаць гл. дастаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баранава́ць несов.
1. борони́ть, боронова́ть;
2. (оставлять борозду) борозди́ть;
жэ́рдка ~ва́ла зямлю́ — жердь борозди́ла зе́млю;
◊ б. нага́мі — борони́ть нога́ми; заплета́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Асмо́лак ’тоўстая жэрдка, да якой прымацоўваюцца кроквы’ (Жд.). Кандэнсавана з асмоленая жэрдка, асмалены друк, шост.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)