Verbum

да́чнік, ‑а, м.

Той, хто жыве, адпачывае летам на дачы ​². З горада сюды прыязджаюць дачнікі, каб дыхаць сельскім паветрам. Гроднеў.

дыхце́ць, ‑ціць; незак.

Абл. Павяваць, дыхаць. Кастусь Прыбыткоўскі ляжаў тварам угару, у сонца, адкуль, як з распаленай печы, дыхцела гарачая задуха. Чорны.

зады́ханы, ‑ая, ‑ае.

Які задыхаўся, пачаў цяжка і часта дыхаць. Маці ўбегла задыханая, перапалоханая. Мележ. Коні, узмыленыя і задыханыя, пяліся ў пастронках, гналі баразну. Капыловіч.

ха́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Цяжка дыхаць разяўленым ротам, звычайна задыхаўшыся. З усімі шчырэў і палонны немец, Густа мох накладаў І часта хакаў. Барадулін.

насме́лую, прысл.

Смела, не баючыся. Рабіць насмелую. □ Як зрабіць, каб у хаце можна было вольна дыхаць, каб насмелую можна было сказаць звонкае і вясёлае слова. Крапіва.

запы́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Пачаць цяжка і шумна дыхаць; задыхацца (ад шпаркай хады, бегу і пад.). [Лёня] кідаў на Ваню касыя позіркі: не запыхаўся яшчэ? Новікаў.

успу́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. успух, ‑а; зак.

Павялічыцца ў аб’ёме, апухнуць. Шчака ўспухла. Ногі ўспухлі. □ Дыхаць цяжка, грудзі ўспухлі, Точыць смага, прага піць. А. Александровіч.

начадзі́ць, ‑чаджу, ‑чадзіш, ‑чадзіць; зак.

Напусціць чаду, куродыму. Некаторыя, варачы страву, да таго начадзілі, што не было чым дыхаць. Гурскі. Бяроста затрашчала, скруцілася, начадзіла пахучым дымам. Шамякін.

макрапо́ды, ‑аў; адз. макрапод, ‑а, М ‑дзе, м.

Рыбы падатрада лабірынтавых з асобым дыхальным органам — лабірынтам, які дазваляе ім дыхаць не толькі ў вадзе, але і кіслародам паветра.

[Ад грэч. makrós — вялікі і pus (podos) — нага.]