згуртава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ту́ецца; зак.
1. Сабрацца ў гурт.
Каля дрэва згуртавалася цэлая грамада людзей.
2. перан. Дасягнуць аднадушнасці ў поглядах, дзеяннях.
З. вакол думкі вучоных.
|| незак. згурто́ўвацца, -аецца; наз. згурто́ўванне, -я, н.
|| наз. згуртава́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́лас, ‑у, м.
Разм. Бязладны шматгалосы крык, шумная нястройная размова. Гурт дзяцей, што таўпіліся перад варотамі будынка, падняў зычны галас. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́па, -ы, мн. -ы, куп, ж.
1. Група дрэў, кустоў, якія густа растуць.
К. кустоў.
2. Гурт, група (людзей).
К. людзей.
Калі робіш у купе, то не баліць у пупе (з нар.).
3. Вялікая колькасць чаго-н., куча (разм.).
К. саломы.
◊
Да купы (разм.) — у адно месца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ску́піцца ‘сабрацца ў гурт, злучыцца ў кампанію’ (Нік., Оч., 2, Варл.), ску́пытысь ‘тс’ (Клім.), ст.-бел. скупити ‘сабраць, злучыць’ (Ст.-бел. лексікон). Да купа (гл.), параўн. вытворныя ску́пка ‘група, гурт’, скупо́ўвацца ‘збірацца ў купу (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гу́рба ’гурба’ (БРС, Касп., Шат., Сцяшк., Яшкін). Трубачоў (Эт. сл., 7, 179–180) бел. гу́рба ’гурба’ параўноўвае з укр. гурба ’гурт’, рус. гурба ’гурт’, гурьба ’тс’ і мяркуе, што гэта аддзеяслоўнае ўтварэнне (ад дзеяслова *guriti), аднак семантыка гэтага дзеяслова не вельмі ясная. Параўн. тлумачэнне гурьба ў Фасмера, 1, 476–477. Паходжанне слова застаецца няясным. Ст.-бел. гурба ’гурт’, паводле Булыкі (Запазыч., 86), запазычана з польск. hurba, hurma < с.-в.-ням.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Муртаўня́ ’мурашнік’ (Бір. дыс.). Відаць, у выніку кантамінацыі слоў гурт і ⁺мураў‑ня.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кася́к I, -ка́ м., разг. (расположенный косо предмет) кося́к
кася́к II, -ка́ м. (гурт лошадей, рыб, птиц) кося́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гурьба́ ж., разг. гурба́, -бы́ ж., гурт, род. гу́рту м., чарада́, -ды́ ж., гурма́, -мы́ ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кага́л ’шумны натоўп, зборышча’ (ТСБМ; бяроз., Выг.; Др.-Падб., Касп., Нас., Шат., Янк., Яўс.), ’гурт. грамада’ (Бір. Дзярж., Нар. лекс.). Рус. зах.-бран. кагал ’шумны натоўп’. Укр. кагал ’шумнае зборышча’. Утворана ад кагал ’яўрэйскае абшчыннае самакіраванне і сама абшчына’, адкуль значэнні ’гурт’ і ’шумны натоўп’ маглі развівацца незалежна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прагада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Памыліцца ў разліках, меркаваннях; аказацца ў нявыгадным становішчы; пралічыцца. [Мазавецкі:] — Вы, пане Сурвіла, не думайце, што мы прагадаем, калі збяром на гэтую куплю вялікі гурт. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)