Ро́шшыўка ’карункі ў навалачках’ (навагр., Нар. сл.). Ад расшываць (гл.) як вышыўка < вышываць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вышыва́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. вышываць — вышыць.
2. Тое, што вышыта або вышываецца. Сонечнае, паўднёвае акно асвятляла.. падлогу, шафу ля дзвярэй і снежна-белыя пасцелі з вышываннем на падушках. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Клы 1 — «вышываць на клы, завязваць на клы (на кол)» (Нар. лекс.). Гл. кол.
◎ Клы 2 ’іклы, супрацьвочныя зубы’ (Сцяшк.). Гл. іклы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́шыўка, ‑і, ДМ ‑ўцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. вышываць — вышыць; вышыванне (у 1 знач.).
2. Р мн. ‑вак. Від дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. На выстаўцы народнай творчасці шырока прадстаўлена вышыўка.
3. Тое, што вышыта або вышываецца. Ручнік з вышыўкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
страчы́ць, страчу́, стро́чыш, стро́чыць; стро́чаны; незак.
1. што і без дап. Шыць на швейнай машыне, вышываць суцэльным швом.
С. сукенку.
С. цэлы вечар.
2. перан., што і без дап. Хутка, паспешна пісаць (разм.).
С. ліст.
3. перан., без дап. Страляць (пра частую стральбу з аўтаматычнай зброі).
С. з кулямёта.
|| зак. настрачы́ць, -страчу́, -стро́чыш, -стро́чыць; -стро́чаны (да 2 знач.) і прастрачы́ць, -страчу́, -стро́чыш, -стро́чыць; -стро́чаны (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гаптава́ць ’вышываць’ (Шат.), гафтаваць. Ст.-бел. гафтовати (гл. Булыка, Запазыч., 80: пад гафтъ). Укр. гафтува́ти, гаптува́ти (з XVI ст.). Запазычанне з польск. haftować ’тс’, а гэта з с.-в.-ням. heften, ням. heften. Гл. Слаўскі, 1, 390–391.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гладзь I ж. (ровная, гладкая поверхность) гладь;
марска́я г. — морска́я гладь
гладзь II ж. (род вышивки) гладь;
вышыва́ць гла́ддзю — вышива́ть гла́дью
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
канва́ ж., прям., перен. канва́;
вышыва́ць па ~ве́ — вышива́ть по канве́;
к. маста́цкага тво́ра — канва́ худо́жественного произведе́ния;
○ храналагі́чная к. — хронологи́ческая канва́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
канва́, ‑ы, ж.
1. Рэдкая сятчатая тканіна, баваўняная або льняная, якая служыць асновай пры вышыванні крыжам. Вучыла бабка Ягася.. [Алаізу] і рукадзеллю: вышываць крыжыкамі па канве. Арабей.
2. перан. Аснова чаго‑н. Сюжэтная канва рамана. □ Цягнецца канва жыцця бесперапынна, і ўсё новыя ўзоры з’яўляюцца на ёй. Пестрак.
•••
Храналагічная канва — пералік падзей, размешчаных у парадку храналагічнай паслядоўнасці.
[Фр. canevas.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
е́лачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Памянш.-ласк. да елка.
2. у знач. прысл. е́лачкай, у е́лачку. Пра узор у форме прамой лініі з паралельнымі рысачкамі, якія адыходзяць ад яе пад вуглом. Вышываць елачкай. □ Грузавік паскорыў ход, пакідаючы на пясчанай пыльнай дарозе дзве роўныя ў елачку сцяжынкі. Гамолка.
3. Пра адну са стадый развіцця лёну, хвашчу і пад., калі паяўляюцца бакавыя адросткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)