фукс, ‑у, м.
1. У більярднай гульні — выпадкова ўдачны ўдар па шары. // Разм. уст. Выпадковасць, нечаканасць. У гонках мог атрымацца фукс.
2. у знач. прысл. фу́ксам. Разм. Выпадкова, без усякіх падстаў, не па праву. Прайсці фуксам у тэатр.
[Ням. Fuchs.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
натра́піць, -плю, -піш, -піць; -тра́п; зак., на каго-што.
1. Напасці, наткнуцца на што-н.
Н. на грыбное месца.
2. Сустрэцца з кім-н., выпадкова наткнуцца на каго-н.
Н. на сяброў.
|| незак. натрапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заканаме́рна,
1. Прысл. да заканамерны.
2. у знач. вык. Не выпадкова, у адпаведнасці з законам (у 5 знач.). Гэта заканамерна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Наворышча ’нечаканае (выпадковае) спатканне’ (Бяльк.). Ад наўрацца ’выпадкова набрысці, нечакана сустрэцца’. Гл. наўрышча.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абначы́цца ’заначаваць выпадкова’ (Юрч. Сін.), абначэць ’тс’ (Хрэст. дыял., 27, віц.) да ноч (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наклю́нуцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -нецца; зак.
1. Стаць прабітым дзюбай (пра шкарлупіну яек, з якіх вылупліваюцца птушаняты).
2. Пра зерне, пупышкі: пачаць прарастаць, распускацца.
3. перан. Выпадкова трапіцца, абазначыцца, намеціцца (разм.).
Наклюнулася добрая работа.
|| незак. наклёўвацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укра́сціся, -ра́дуся, -ра́дзешся, -ра́дзецца; -ра́ўся, -ра́лася; зак., у што.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выпадкова з’явіўшыся, застацца незаўважаным.
У тэкст укралася памылка.
2. Непрыкметна з’явіцца дзе-н., пранікнуць куды-н.
У душу ўкраўся страх.
|| незак. укра́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збро́дны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Выпадкова сабраны; разнародны, разнамасны. Збродная кампанія. □ Свабодалюбны мой народ! Супроць фашысцкай банды зброднай Ты мужна рушыў у паход. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Напатка́ць ’сустрэць’, ’натрапіць’ (Яруш., ТСБМ, Сл. ПЗБ), напаткацца ’сустрэцца твар у твар’ (Сцяшк.). Прыставачнае ўтварэнне ад *tykati ’тыкаць, кранаць, сутыкаць’, вядомага большасці славянскіх моў, параўн. яшчэ ў Насовіча патка́ць ’сустрэць выпадкова’, паткну́ць ’раптам наткнуцца на каго-небудзь’, паткну́цца ’выпадкова сутыкнуцца’ і інш., цяпер звычайна малаўжывальныя без дадатковага прэфікса (с‑, на-, гл. спаткаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
набрысці́, -брыду́, -брыдзе́ш, -брыдзе́; -брыдзём, -брыдзяце́, -брыду́ць; -бры́ў, -брыла́, -ло́; -брыдзі; зак.
1. на каго-што і без дап. Ідучы, выпадкова на каго-, што-н. наткнуцца, натрапіць, убачыць каго-, што-н.
Н. на леснічоўку.
2. безас. Прыйсці ў нейкай колькасці (разм.).
Набрыло нямала разявак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)