бы́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, рознаспрагальны

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ё́сць ё́сць
2-я ас. ё́сць ё́сць
3-я ас. ё́сць ё́сць
Будучы час
адз. мн.
1-я ас. бу́ду бу́дзем
2-я ас. бу́дзеш бу́дзеце
3-я ас. бу́дзе бу́дуць
Прошлы час
м. бы́ў былі́
ж. была́
н. было́
Загадны лад
2-я ас. бу́дзь бу́дзьце
Дзеепрыслоўе
цяп. час бу́дучы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цалава́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (гіст.).

1. У Расіі 15—18 стст.: службовая асоба, абавязкамі якой былі збор падаткаў і выкананне некаторых судовых і паліцэйскіх функцый.

2. Прадавец віна ў шынку ці карчме.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каранці́н, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Часовая ізаляцыя заразных хворых і асоб, якія былі ў кантакце з такімі хворымі.

2. Санітарны пункт для агляду людзей і грузаў, якія прыбылі з заражанай мясцовасці.

|| прым. каранці́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пажа́рны, -ая, -ае.

1. гл. пажар.

2. у знач. наз. пажа́рны, -ага, мн. -ыя, -ых, м. Работнік пажарнай каманды.

Пажарныя былі ў касках.

На ўсякі пажарны выпадак (разм., жарт.) — на ўсякі выпадак.

У пажарным парадку (разм.) — з паспешнасцю, даволі хутка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

транспара́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Ліст з чорнымі лініямі, які падкладаецца пад нелінееную паперу, каб пры пісьме былі роўныя радкі.

2. Нацягнутая на раму тканіна або папера з якім-н. тэкстам ці малюнкам.

Святочныя транспаранты.

|| прым. транспара́нтны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

за́пыт, -у, М -пыце, мн. -ы, -аў, м.

1. Тое, што і запытанне (у 2 знач.).

Паслаць з.

2. Попыт, запатрабаванне.

Тавары ў магазіне былі самыя розныя, на што быў з.

3. Пытанне, звернутае да каго-н. афіцыйна з патрабаваннем растлумачэння.

З. народнага дэпутата.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сваяўство́, -а́, н. (разм.).

1. Адносіны паміж людзьмі, якія маюць агульных продкаў, а таксама паміж сваякамі тых, хто пажаніўся.

Быць у сваяўстве з кім-н. С. зрабілася відам роднасці, сваяцтва.

2. перан. Падабенства, блізкасць па змесце, прыкметах, уласцівасцях.

Першыя вершы былі ў непасрэдным сваяўстве з Багдановічам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бы́ло част. (для мужского рода) быў, (для женского рода) была́, (для среднего рода) было́, (для множественного числа) былі́;

он пришёл бы́ло ён быў прыйшо́ў;

она́ пришла́ бы́ло яна́ была́ прыйшла́;

мы бы́ло заблуди́лись мы былі́ заблудзі́лі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

выпада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. гл. выпасці.

2. У выразе: не выпадае

1) няма магчымасці.

Узяцца за гэту работу ўсё не выпадае;

2) няма зручнага моманту.

Усё былі незнаёмыя людзі, і падыходзіць да іх не выпадала;

3) нельга, непрыстойна.

Ён — інтэлігент, і яму, як ён лічыць, не выпадае займацца такой работай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чу́йны, -ая, -ае (разм.).

1. Які звяртае на ўсё пільную ўвагу; здольны востра чуць, тонка адчуваць.

Дзеці былі пад чуйным наглядам маці.

Чуйнае вуха.

2. Які востра перажывае што-н., рэагуе на што-н.

Ч. да чужога гора.

3. Асцярожны; насцярожаны.

Чуйныя крокі.

4. Неглыбокі, чуткі.

Ч. сон.

Чуйная дрымота.

|| наз. чу́йнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)