бы́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, рознаспрагальны
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ё́сць |
ё́сць |
| 2-я ас. |
ё́сць |
ё́сць |
| 3-я ас. |
ё́сць |
ё́сць |
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
бу́ду |
бу́дзем |
| 2-я ас. |
бу́дзеш |
бу́дзеце |
| 3-я ас. |
бу́дзе |
бу́дуць |
| Прошлы час |
| м. |
бы́ў |
былі́ |
| ж. |
была́ |
| н. |
было́ |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
бу́дзь |
бу́дзьце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
бу́дучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
цалава́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (гіст.).
1. У Расіі 15—18 стст.: службовая асоба, абавязкамі якой былі збор падаткаў і выкананне некаторых судовых і паліцэйскіх функцый.
2. Прадавец віна ў шынку ці карчме.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
каранці́н, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Часовая ізаляцыя заразных хворых і асоб, якія былі ў кантакце з такімі хворымі.
2. Санітарны пункт для агляду людзей і грузаў, якія прыбылі з заражанай мясцовасці.
|| прым. каранці́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пажа́рны, -ая, -ае.
1. гл. пажар.
2. у знач. наз. пажа́рны, -ага, мн. -ыя, -ых, м. Работнік пажарнай каманды.
Пажарныя былі ў касках.
◊
На ўсякі пажарны выпадак (разм., жарт.) — на ўсякі выпадак.
У пажарным парадку (разм.) — з паспешнасцю, даволі хутка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
транспара́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Ліст з чорнымі лініямі, які падкладаецца пад нелінееную паперу, каб пры пісьме былі роўныя радкі.
2. Нацягнутая на раму тканіна або папера з якім-н. тэкстам ці малюнкам.
Святочныя транспаранты.
|| прым. транспара́нтны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
за́пыт, -у, М -пыце, мн. -ы, -аў, м.
1. Тое, што і запытанне (у 2 знач.).
Паслаць з.
2. Попыт, запатрабаванне.
Тавары ў магазіне былі самыя розныя, на што быў з.
3. Пытанне, звернутае да каго-н. афіцыйна з патрабаваннем растлумачэння.
З. народнага дэпутата.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сваяўство́, -а́, н. (разм.).
1. Адносіны паміж людзьмі, якія маюць агульных продкаў, а таксама паміж сваякамі тых, хто пажаніўся.
Быць у сваяўстве з кім-н. С. зрабілася відам роднасці, сваяцтва.
2. перан. Падабенства, блізкасць па змесце, прыкметах, уласцівасцях.
Першыя вершы былі ў непасрэдным сваяўстве з Багдановічам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бы́ло част. (для мужского рода) быў, (для женского рода) была́, (для среднего рода) было́, (для множественного числа) былі́;
он пришёл бы́ло ён быў прыйшо́ў;
она́ пришла́ бы́ло яна́ была́ прыйшла́;
мы бы́ло заблуди́лись мы былі́ заблудзі́лі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выпада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. выпасці.
2. У выразе: не выпадае —
1) няма магчымасці.
Узяцца за гэту работу ўсё не выпадае;
2) няма зручнага моманту.
Усё былі незнаёмыя людзі, і падыходзіць да іх не выпадала;
3) нельга, непрыстойна.
Ён — інтэлігент, і яму, як ён лічыць, не выпадае займацца такой работай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чу́йны, -ая, -ае (разм.).
1. Які звяртае на ўсё пільную ўвагу; здольны востра чуць, тонка адчуваць.
Дзеці былі пад чуйным наглядам маці.
Чуйнае вуха.
2. Які востра перажывае што-н., рэагуе на што-н.
Ч. да чужога гора.
3. Асцярожны; насцярожаны.
Чуйныя крокі.
4. Неглыбокі, чуткі.
Ч. сон.
Чуйная дрымота.
|| наз. чу́йнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)