джа́гаць
‘біць, лупцаваць каго-небудзь, што-небудзь і без прамога дапаўнення; апякаць, калоцца; хутка ісці, бегчы, імчацца’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
джа́гаю |
джа́гаем |
| 2-я ас. |
джа́гаеш |
джа́гаеце |
| 3-я ас. |
джа́гае |
джа́гаюць |
| Прошлы час |
| м. |
джа́гаў |
джа́галі |
| ж. |
джа́гала |
| н. |
джа́гала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
джа́гай |
джа́гайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
джа́гаючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дуж.
У выразе: як дуж — вельмі хутка, колькі ёсць сілы, колькі змогі стае (бегчы, кідацца, уцякаць і пад.).
Нясецца як дуж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бе́гма, прысл.
Абл. Бягом. І адкуль толькі спрыт узяўся ў дзеда, кінуўся ён бегма да капітанскага мосціка. Лынькоў.
•••
Бегма бегчы гл. бегчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рысцо́й нареч., разг. трушко́м;
бежа́ть рысцо́й бе́гчы трушко́м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
агля́дка, -і, ДМ -дцы, ж.
1. гл. аглядвацца, аглянуцца.
2. Асцярога ў дзеяннях, увага.
◊
Бегчы без аглядкі (разм.) — вельмі хутка.
Дзейнічаць з аглядкай — улічваць абставіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рыси́ть несов. (о беге, езде) рысі́ць, бе́гчы (е́хаць) ры́ссю.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рысі́ць, рышу́, рысі́ш, рысі́ць; рысі́м, рысіце́, рыся́ць; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Бегчы рыссю (пра коней і інш. жывёл).
2. Ехаць на кані рыссю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
навы́перадкі нареч. наперего́нки́, вперего́нки́, вза́пуски;
бе́гчы н. — бежа́ть наперего́нки́ (вперего́нки́, вза́пуски)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наперегонки́ нареч., разг. навы́перадкі; напераго́нкі; наўза́хваткі;
бежа́ть наперегонки́ бе́гчы навы́перадкі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перады́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Невялікі перапынак, каб аддыхацца, перавесці дыханне.
Бегчы кіламетр без перадышкі.
2. перан. Часовае спыненне якой-н. дзейнасці.
П. ў спрэчках.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)