расцані́ць, ‑цаню, ‑цэніш, ‑цаніць; зак., што.
1. Вызначыць цану чаго‑н.; ацаніць. Расцаніць тавар.
2. перан. Устанавіўшы сутнасць, характар чаго‑н., вызначыць свае адносіны, ацаніць. Паводзіны [Дубовіка] на бюро можна расцаніць, як паводзіны малавопытнага старшыні калгаса на пасяджэнні сельвыканкома... Сіўцоў. Надзя дапусціла памылку — толькі так, а не горш, расцаніў я тады яе ўчынак. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераацані́ць, ‑цаню, ‑цэніш, ‑цаніць; зак., каго-што.
1. Ацаніць яшчэ раз, нанава. Пераацаніць маёмасць. Пераацаніць тавары. □ [Касманаўты] шмат бачылі, паспелі пераацаніць тое, што лічылі важным некалі даўно, на Зямлі, у паўсядзённым жыцці. Шыцік.
2. Ацаніць занадта высока. Пераацаніць свае здольнасці. □ Цяжка пераацаніць значэнне друку як калектыўнага прапагандыста, арганізатара і агітатара ў развіцці і забеспячэнні эфектыўнасці сацыялістычнага будаўніцтва. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
справядлі́вы, -ая, -ае.
1. Які дзейнічае бесстаронна, непрадузята.
С. суддзя.
Справядлівае рашэнне.
Справядліва (прысл.) ацаніць што-н.
2. Такі, які грунтуецца на справядлівасці; законны.
Справядлівыя нараканні.
3. Які адпавядае ісціне; правільны.
Факты пры праверцы аказаліся справядлівымі.
|| наз. справядлі́васць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узва́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.
1. каго-што. Вызначыць вагу каго-, чаго-н.
У. рыбу.
2. перан., што. Папярэдне абдумаць, ацаніць.
У. усе магчымасці.
|| незак. узва́жваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. узва́жыцца, -жуся, -жышся, -жыцца (да 1 знач.); незак. узва́жвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кваліфікава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; зак. і незак.
1. каго (што). Устанавіць (устанаўліваць) ступень чыёй-н. падрыхтоўкі, годнасці да якой-н. працы, дзейнасці.
К. спецыяліста.
2. каго-што. Ацаніць (ацэньваць), вызначыць (вызначаць) якім-н. чынам.
Як к. такія паводзіны?
|| наз. кваліфіка́цыя, -і, ж.
Высокая к. рабочых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
недаацані́ць, ‑цаню, ‑цэніш, ‑цаніць; зак., каго-што.
Недастаткова, не ў поўнай меры ацаніць каго‑, што‑н., прызнаць чые‑н. якасці. Недаацаніць небяспеку. Недаацаніць чалавека. □ — Як гэта магло здарыцца? — прамовіў .. Туравец. — Недаацанілі можа сілу.. [ворага]? Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кры́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.
1. Абмеркаванне, разбор чаго-н. з мэтай ацаніць вартасць.
Аб’ектыўная к.
2. Літаратурны жанр, задачай якога з’яўляецца аналіз, ацэнка, тлумачэнне твораў мастацтва, навукі, літаратуры.
Музычная к.
К. і літаратуразнаўства.
3. Адмоўнае выказванне пра што-н., аналіз недахопаў.
Падвергнуць крытыцы работу чыноўнікаў.
4. зб. Крытыкі.
◊
Не вытрымліваць (ніякай) крытыкі — быць нікуды не вартым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расхвалі́ць, ‑хвалю, ‑хваліш, ‑хваліць; зак., каго-што.
Вельмі, не адзін раз пахваліць; высока ацаніць. [Піліп:] — Пойдзем у клуб, пачытаеш, як там цябе ў заводскай насценгазеце расхвалілі. Кулакоўскі. І так расхваліў .. [Іван] сваё царства, што леў адразу згадзіўся ўцякаць з ім. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ацэ́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. ацэньваць — ацаніць.
2. Думка, меркаванне пра якасць, годнасць, значэнне каго‑, чаго‑н. Даць ацэнку.
3. Прынятае абазначэнне ступені ведаў і паводзін вучняў; адзнака. Паставіць ацэнку. Пяцібальная сістэма ацэнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кваліфікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., каго-што.
1. Вызначыць (вызначаць), ацаніць (ацэньваць) якасць або ступень вартасці каго‑, чаго‑н. // Характарызаваць прадмет, адносіць яго да пэўнай групы. Кваліфікаваць злачынства.
2. Устанавіць (устанаўліваць) ступень падрыхтаванасці, годнасці да якой‑н. працы. Кваліфікаваць ступень падрыхтаванасці рабочых.
[Ням. qualifizieren.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)