квіта́нцыя, ‑і, ж.
Афіцыйная распіска ў атрыманні ад каго‑н. грошай або іншых каштоўнасцей. Паштовая квітанцыя. Квітанцыя на абутак. Атрымаць рэчы па квітанцыі.
[Іт. quitanza.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапі́ска, ‑і, ДМ прапісцы; Р мн. прапісак; ж.
Афіцыйная рэгістрацыя пражывання каго‑н. па пэўнаму адрасу, а таксама паметка ў дакуменце (пашпарце) аб гэтай рэгістрацыі. Часовая прапіска.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каціро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.
1. Вызначэнне курсу замежнай валюты. Афіцыйная каціроўка.
2. Устанаўленне біржавай цаны (курсу) каштоўных папер, тавараў, замежнай валюты.
3. Абарачэнне каштоўных папер або тавараў на біржы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаадрачэ́нне, ‑я, н.
Свядомае адмаўленне ад асабістых выгад у імя каго‑, чаго‑н. Скарына — выдатны тып вучонага-гуманіста, якому чужой была афіцыйная царкоўная мараль з яе пропаведдзю самаадрачэння і пакорлівасці. Алексютовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Квіта́нцыя ’афіцыйная распіска ў атрыманні ад каго-небудзь грошай або іншых каштоўнасцей’ (ТСБМ, Нас., Яруш.). Ст.-бел. квитация, квитанция ’тс’ (з 1486 г.) < польск. kwitacja ’тс’ < с.-лац. quitacio, quitantia (Булыка, Запазыч., 146; Слаўскі, 3, 497).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скрыпт ‘рукапіс, манускрыпт’ (Гарэц., Др.-Падб.), ст.-бел. скриптъ ‘ліст, пісьмо’ (Ст.-бел. лексікон). Запазычанне з польск. skrypt ‘афіцыйная папера, дакумент; вэксаль’; або непасрэдна з лац. scriptum ‘лінія, рыса; пісьмовае сачыненне, тэкст’ (Варш. сл., 6, 183).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паве́раны, ‑ага, м.
Асоба, якая мае права дзейнічаць ад імя якой‑н. асобы або ўстановы ў афіцыйным парадку. Прыватны павераны.
•••
Павераны ў справах — дыпламатычны прадстаўнік, ніжэйшы на ранг за пасла, пасланніка.
Прысяжны павераны — афіцыйная назва адваката ў Расіі да рэвалюцыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упаўнава́жаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад упаўнаважыць.
2. у знач. наз. упаўнава́жаны, ‑ага, м.; упаўнава́жаная, ‑ай, ж. Афіцыйная асоба, якая дзейнічае на падставе якіх‑н. паўнамоцтваў. [Андрыян Цітавіч] ужо амаль не стыкаўся дома: то ўпаўнаважаным ехаў у калгас, то дакладчыкам... Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прафе́сія ’род заняткаў, працоўнай дзейнасці, які патрабуе пэўнай падрыхтоўкі’ (ТСБМ). Ст.-бел. (XVII ст.) профессия, професия, проффесыя ’праца, занятак’ < польск. profesja < лац. professio (Булыка, Запазыч., 268). Сучаснае слова запазычана з заходнееўрапейскіх моў (параўн. франц. profession, ням. Profession) з лац. professio ’публічная заява, уласна афіцыйная заява аб сваім званні; род заняткаў’ праз польск. або рус. (профе́ссия) пасрэдніцтва, гл. Фасмер, 3, 384; Банькоўскі, 2, 780. Прыметнік прафесі́йны з польск. profesyjny (Гіст. лекс., 260).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Афіцэ́р, дыял. ахвіцэ́р. Ст.-бел. официеръ (з першай палавіны XVII ст., гл. Булыка, Запазыч.) адпавядае графічна ням. Officier, што з франц. officier ад лац. officiārius ’афіцыйная асоба, службовец’, параўн. officium ’служба’. Можна дапусціць непасрэднае запазычанне з нямецкай мовы (Гіст. лекс., 114) або праз польскае пасрэдніцтва, дзе былі вядомы абедзве формы — oficer і oficyer, параўн. Рыхардт, Poln., 84; Фасмер, 3, 174; форма афіцэр замацавалася ў літаратурнай мове пад уплывам рус. офицер, гл. Баханькоў, БЛ, 1972, 2, 44–45; Крукоўскі, Уплыў, 82.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)