но́жанкі, ‑нак; адз. няма.
Маленькія нажніцы. На падаконнік падала паўднёвае сонца, іскрылася ў кавалку люстэрка, янае ляжала на акне побач з ножанкамі, і лёгкім зайчыкам свяцілася на столі. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гэтакса́ма, прысл.
Разм. Тое, што і таксама. Чаркашын паявіўся ў дзвярах гэтаксама, як і ў акне. Прасунуў доўгія рукі ў белых рукавах і пачаў адчыняць другую палавіну дзвярэй — была адчынена толькі адна. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мы́цельнік, ‑а, м.
Абл. Куток у хаце, дзе мыюцца, мыюць пасуду. Засланіўшы печ і наспех прыбраўшы ў мыцельніку, Антаніна пайшла ў камору будзіць дзевяцігадовую Маньку. Васілевіч. [Маці] сядзела ў мыцельніку пры акне і абірала бульбу. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свянці́ць, свянчу, свенціш, свенціць; незак., што.
Тое, што і свяціць 2. На вербніцу мая маці брала дубец, што распускаўся ў бутэлечцы на акне, свянціла ў касцёле і, вярнуўшыся дадому, сцёбала мяне па нагах і прыгаварвала. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хрыпава́ты, ‑ая, ‑ае.
Троху, злёгку хрыплы. Два гудкі, тоўсты хрыпаваты і звонкі тэнаровы, адначасна забрынчэлі па шыбах у акне Руліна пакоя. Гартны. Голас у .. [Паранькі] ціхі, трошкі хрыпаваты — не то ад прастуды, не то ад беганіны. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ветраннік 1 ’паддувала пад дзверцамі пліты’ (В. В.). Рус. арханг. ветреник ’фортка ў акне, прадуха ў сцяне для праветрывання пакоя’, польск. уст. wietrznik ’вентылятар, прадуха’. Адпрыметнікавае ўтварэнне з суф. ‑ьn‑nikъ.
*Ве́траннік 2, ве́траньнік ’флюгер’ (Бяльк.). Запазычанае відаць, з польск. wietrznik ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лямпэрыя, лямпэра ’шалёўка’ (брэсц., кам., Нар. сл.), ’ліштва ў акне’ (глыб., Сл. ПЗБ). Запазычана з польск. lamperia ’ніжняя частка сцяны, пафарбаваная алейнай фарбай; каляровая паласа або ліштва з дрэва ці з камення, якая аздабляе сцяну’, якое з франц. lambris ’тс’ (Слаўскі, 4, 43).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
няра́на, прысл. безас. у знач. вык.
Позна. Калі Андрэй правёў.. [Яна], было ўжо нярана. Ноч стаяла месячная, марозная і ціхая. Чарнышэвіч. Косцік пачакаў, пакуль у акне Галінага пакоя бліснула святло, і панёс сваю скруху ў інтэрнат,.. хоць было ўжо нярана. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыве́тны, ‑ая.
Тое, што і прыветлівы. Сухенькая, тоненькая, як былінка, .. але якая прыветная і ласкавая была гэтая бабулька! Чарнышэвіч. Нават гэты пануры лес крыху праясніўся і меў больш прыветны выгляд. Колас. Вось і школа. У знаёмым акне гарыць прыветны агеньчык. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узо́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Малюнак, у якім спалучаюцца ў пэўным парадку лініі, колеры, фігуры і пад.
У. тканіны.
Маляўнічы ў.
Ледзяны ў. на акне (перан.).
2. чаго і без дап. Паказальны або пробны выраб.
Узоры тканіны.
У. паперы.
3. чаго і без дап. Паказальны прыклад чаго-н., што-н. дасканалае, вартае пераймання.
У. мужнасці.
У. працавітасці.
4. Спосаб канструкцыі, від, форма.
Вінтоўка новага ўзору.
|| прым. узо́рны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)