Страмбе́ль ‘сцябло’, ‘рэшткі храпкі з каранямі’, ‘адростак пяра пасля лінькі птушак’ (Сл. ПЗБ). З літ. stramblỹs ‘сцябло’ (там жа). Сюды ж страмбя́к ‘адростак пяра пасля лінькі’, страмбялёк ‘тс’ (шальч., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пыч ’верхняя частка парастка’ (каралі«., З нар. сл.). Магчыма, адваротны дэрыват ад пычка (гл.), параўн., аднак, балг. тіч ’адростак на вінаграднай лазе, тытуню; новая маладая галінка, што вырасла на месцы зрэзу’, якое БЕР (5, 269) выводзяць з тур. pię ’расток, адростак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
галі́на, -ы, мн. -ы, -лі́н, ж.
1. Тонкі адростак на ствале дрэва; сук з веццем.
Бярозавая г.
2. Адгалінаванне ад чаго-н. галоўнага, асноўнага.
Бакавая г. роду.
|| прым. галі́навы, -ая, -ае (да 1 знач.).
|| памянш. галі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 1 знач.); прым. галі́нкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
отро́сток
1. бот. гучо́к, -чка́ м.; (большой) гук, род. гука́ м.; (побег) па́растак, -тка м.; (отпрыск) ато́жылак, -лка м.; (у травянистых растений) па́сынак, -нка м.;
2. анат. адро́стак, -тка м.;
отро́сток слепо́й кишки́ адро́стак сляпо́й кі́шкі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыда́так, -тка і -тку, мн. -ткі, -ткаў, м.
1. -тку. Тое, што дададзена, прыбаўка, якая з’яўляецца дадаткам да чаго-н. асноўнага.
Памяняць без прыдатку.
2. -тка. Дадатковы адростак, дадатковае ўтварэнне ў арганізме (спец.).
Мазгавы п.
3. -тка. У граматыцы: азначэнне, выражанае назоўнікам (напр.: вочы-зоркі, жанчына-кантралёр).
|| прым. прыда́ткавы, -ая, -ае (да 2 знач.).
П. страўнік у птушак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адгалінава́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. адгалінаваць, адгалінавацца.
2. Бакавы адростак, галіна. Жывіць сасну толькі адзіны корань, што распусціў свае адгалінаванні ў процілеглы ад ракі бок. Марціновіч.
3. Частка чаго‑н., якая выдзяляецца ад асноўнага напрамку і адыходзіць убок. Адгалінаванне чыгуначнага пуці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пе́нчык ’хвосцік у яблыку, грушы’ (ТС). Памяншальная форма пянёк < пень (гл.). Перанос значэння паводле падабенства: ’дрэва ля кораня’ > ’корань яблыка’. Параўн. таксама пенчу́к ’адростак пяра пасля лінькі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саргу́ч ’адростак у выглядзе прадаўгаватых валікаў у свінні пад падбародкам’ (Скарбы). Да серга (гл.). Параўн. рус. серга, серьга ’завушніца; почапка’, таксама ’скурыстыя адросткі пад шыяй у свінні, казы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выганя́сты, выго́ністы ’гонкі, выносны’ (Янк. III). Ад выганя́ць ’хутка расці’ (да гнаць), суфіксацыя ‑я́сты, ‑і́сты, характэрная для ўтварэння якасных прыметнікаў, часцей ад назоўнікаў; параўн. чэш. паралель výhon ’расток, адростак’, vyhnati ’выпусціць расток’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сце́бель ’сцябло, цыбух’ (Сл. ПЗБ), ’ручка ў вясле’ (ТС), сце́бяль, сцяблавы́ ко́рань ’вертыкальны корань дрэва’ (Сл. ПЗБ; чэрв., ЛА, 1). Параўн. укр. сте́бель ’адростак, цыбух’, рус. сте́бель ’ствол, адростак, чаранок’, стараж.-рус. стьбль, славен. stebəl ’сцябло, камель’. Прасл. *stьblь, параўноўваюць з літ. stíbis ’membrum virile’, stíebas ’слуп; цыбух, сцябло’, лат. stiba ’кій, прут’, ст.-інд. stíhhih ’пучок, звязка’ (Фасмер, 3, 750; Бязлай, 3, 314; ЕСУМ, 5, 405), літ. stìbilas ’чаранок, сцябло, качан’ (Сной₂, 697); на падставе апошняга Мартынаў (Дерив., 35) прапануе рэканструкцыю прасл. *stьbьlь з суф. ‑ьlь, паралельнае да лац. stipula ’салома, сцябло’ з суф. ‑ula, што няпэўна. Гл. таксама сцябло.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)