адбо́й, -бо́ю, м.
1. гл. адбіць.
2. Сігнал (першапачаткова барабанны), які апавяшчае аб заканчэнні чаго-н.
А. паветранай трывогі.
3. перан. Перапынак у працы, дзеянні; спачын.
Біць (даць) адбой (таксама перан.: адмаўляцца ад свайго рашэння, думкі).
◊
Адбою няма (не будзе) ад каго-чаго (разм.) — вельмі многа каго-, чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
отреша́ться
1. вызваля́цца; адмаўля́цца; см. отреши́ться;
2. страд. адхіля́цца, вызваля́цца, зніма́цца (з чаго); см. отреша́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кіда́цца ’кідацца, мітусліва рухацца’ (ТСБМ, Нас., Сл. паўн.-зах., Касп.), ’жыць у беднасці, горы, перабівацца’ (ТСБМ, Шат., Жд. 2), ’адмаўляцца, цурацца’ (Нас.). Гл. кідаць.
Кідацца ’гадавацца (пра свіней)’ (Нар. словатв.). Параўн. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ахвярава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак. і незак.
1. каго-што. Прынесці (прыносіць) у дар, бязвыплатна зрабіць (рабіць) уклады куды-н.
А. грошы.
2. кім-чым. Не пашкадаваць (не шкадаваць) каго-, чаго-н., адмовіцца (адмаўляцца) ад каго-, чаго-н.
А. здароўем.
А. ферзя.
|| незак. таксама ахвяро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. ахвярава́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
поступа́ться несов. (чем-л.) адмаўля́цца (ад чаго), уступа́ць (у чым, што); адступа́цца (ад чаго), перапуска́ць (што, чаго).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адві́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Ухіляцца, адмаўляцца ад чаго‑н. з дапамогай хітрыкаў. [Стражнік:] — Прызнавайся, Раман, нечага адвільваць. Што ты чуў? Колас. Пакуль галасаваць, ці за таго, ці за другога — ужо было вырашана. — І што б там ні стала — Яўгена! — Няма там чаго адвільваць! Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адмахну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Узмахам адагнаць ад сябе каго-, што-н.
А. ад мух.
2. Махнуць рукой у знак пратэсту, нязгоды з чым-н.
3. перан. Адмовіцца рабіць што-н., не жадаючы разабрацца ў справе (разм.).
А. ад таго, што было.
А. ад вырашэння пытанняў.
|| незак. адма́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
А. рукамі і нагамі (наадрэз адмаўляцца ад каго-, чаго-н.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бастава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак.
Арганізавана спыняць працу з мэтай дамагчыся ад капіталістычных прадпрыемцаў або ўрада задавальнення эканамічных або палітычных патрабаванняў. Той самай зімы, пад вясну, на хімічнай фабрыцы, у горадзе, баставалі рабочыя. Чорны. // перан. Разм. Выказваючы сваё незадавальненне чым‑н., адмаўляцца ад ўдзелу ў якой‑н. рабоце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адбры́квацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Брыкацца, адбіваючыся ад каго‑, чаго‑н. Вася адбрыкваецца, выкручваецца, але ўстаць не можа. Рунец.
2. перан. Настойліва адмаўляцца ад чаго‑н. непажаданага. [Асмалоўскі:] — От я і кажу, што так далей працаваць нельга. Няма чаго адбрыквацца. Возьмемся за справу, скосім і ўбяром луг, а там — і за жніво. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отвраща́ться уст.
1. (отворачиваться в сторону) адваро́чвацца;
2. перен. (отказываться, отступаться) адмаўля́цца, адступа́цца; см. отврати́ться;
3. страд. адваро́чвацца; адхіля́цца, адво́дзіцца; см. отвраща́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)