Verbum

халадне́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -е́е; незак.

1. Станавіцца халодным, халаднейшым.

Бліжэй к вечару паветра халаднела.

Рукі пачынаюць х.

2. перан. Траціць душэўную цеплыню, станавіцца абыякавым.

Дружба астывала, халаднела.

|| зак. пахаладне́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -е́е.

ХВАРАВÍТЫ, -ая, -ае.

1. Які часта хварэе, схільны да хваробы.

Х. хлопчык.

2. Які з’явіўся ў выніку хваробы, які сведчыць аб хваробе.

Х. выгляд.

Х. стан.

3. Выкліканы болем.

Х. стогн.

4. перан. Перабольшаны, празмерны, ненатуральны.

Хваравітая падазронасць.

|| наз. хваравíтасць, -і, ж.

хлы́нуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; зак.

1. Паліцца з сілай, патокам.

Хлынула вада.

Кроў хлынула з носа.

2. Імкліва накіравацца куды-н. вялікай масай.

Людзі хлынулі ў адчыненыя дзверы.

3. перан. З’явіцца ў вялікай колькасці.

У майстэрню хлынулі заказы.

цвярдзе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Станавіцца цвёрдым, цвярдзейшым.

Ад холаду зямля пачала ц.

2. перан. Станавіцца непахісным, мужным, вынослівым.

З гадамі хлопец цвярдзеў і мужнеў.

|| зак. сцвярдзе́ць, -дзе́е (да 1 знач.) і зацвярдзе́ць, -дзе́е; наз. зацвярдзе́нне, -я, н.

|| наз. цвярдзе́нне, -я, н.

цудатво́рац, -рца, мн. -рцы, -рцаў, м.

1. У хрысціянстве: святы, які праславіўся дарам тварыць цуды (у 1 знач.).

У кутку гарэла лампадка перад абразамі цудатворцаў.

2. перан. Той, хто робіць што-н. дзівоснае, надзвычайнае.

Гэта быў не проста ўрач, а сапраўдны ц.

паралізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., каго-што.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Давесці (даводзіць) да стану паралічу.

У яго паралізавала руку.

2. перан. Пазбавіць (пазбаўляць) здольнасці або магчымасці дзейнічаць.

Страх паралізаваў сілы.

Разбурэнні паралізавалі дзейнасць чыгункі.

паску́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; незак. (разм., груб.).

1. Пакідаць пасля сябе бруд, гадзіць.

Добрая птушка ў сваё гняздо не паскудзіць (прыказка).

2. што. Брудзіць, пэцкаць, псаваць.

П. сцены.

3. перан. Рабіць гадасці, шкодзіць.

|| зак. напаску́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць (да 1 і 3 знач.).

патрыёт, -а, М -ёце, мн. -ы, -аў, м.

1. Чалавек, прасякнуты патрыятызмам.

Быць патрыётам сваёй Радзімы.

2. перан., чаго. Чалавек, шчыра адданы якой-н. справе, які горача любіць што-н.

П. свайго калектыву.

|| ж. патрыётка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

перастро́іцца², -о́юся, -о́ішся, -о́іцца; зак.

1. Размясціцца па-іншаму, змяніўшы свой строй (у 1 знач.).

Калона хутка перастроілася.

2. Змяніць сваё жыццё, працу і пад.

П. на новы лад (перан.).

|| незак. перастро́йвацца, -аецца.

|| наз. перастрае́нне, -я, н. (да 1 знач.).

П. на маршы.

пік, -а і -у, мн. -і, -аў м.

1. -а. Спічастая вяршыня гары.

2. -у, перан. Найвышэйшы ўздым у развіцці чаго-н., у якой-н. дзейнасці.

П. у рабоце.

3. нязм. Які адносіцца да кароткачасовага рэзкага ўздыму.

Гадзіны п. у рабоце транспарту.